Geen Spanje of Nederland, wel Israël en België: dit weten we al over het Eurovisiesongfestival van volgend jaar

In dit artikel:

Vier EU-omroepen hebben aangekondigd niet deel te nemen aan het Eurovisiesongfestival 2026 in Oostenrijk omdat Israël is toegelaten: Nederland maakte dit direct na de recente vergadering van de European Broadcasting Union (EBU) bekend; ook Spanje, Ierland en Slovenië stappen uit. De stap van Spanje en Ierland weegt zwaar: Spanje behoort tot de ‘Big 5’ die veel financiert, en Ierland is recordhouder qua zeges. IJsland had eerder gedreigd met een boycot maar heeft nog geen definitieve reactie gegeven. Deelnemende omroepen hebben in principe tot midden volgende week om hun deelname te bevestigen.

Waarom Israël wel en Rusland niet?
De EBU stelde tijdens de vergadering vast dat deelname formeel door omroepen gebeurt en dat de wedstrijd apolitiek moet blijven. De Israëlische publieke omroep KAN wordt beschouwd als onafhankelijk van de regering, terwijl de Russische omroepen geschorst blijven wegens langdurige schendingen van EBU-verplichtingen en schending van principes van publieke media. Na debat stemde een ruime meerderheid van de EBU-leden voor aanpassing van de spelregels — onder meer rond televoting — maar vond men geen reden om KAN uit te sluiten.

Reactie en voorwaarden van België
België neemt deel: RTBF kiest de Belgische kandidaat en zegt dat het zal deelnemen "zonder weg te kijken" ten aanzien van de situatie in Gaza. VRT en RTBF hebben bij de EBU aangedrongen op concrete stappen om onafhankelijke verslaggeving uit Gaza te garanderen en de autonomie van de Israëlische publieke omroep te ondersteunen. De EBU heeft naar aanleiding daarvan een taskforce opgericht waar RTBF actief in zal meewerken. VRT kondigde onder voorbehoud aan het Songfestival te zullen uitzenden.

Waarom dit escaleerde
De discussie sleept aan sinds de escalatie van het Israëlisch-Palestijns conflict na de Hamas-aanval van 7 oktober 2023 en de daaropvolgende Israëlische militaire reacties in Gaza. Publieke druk — petities, open brieven van artiesten en politieke statements in verschillende landen — leidde tot intens debat over de morele en praktische implicaties van Israëls deelname, zeker nadat vorig jaar veel televotes naar de Israëlische inzending gingen en er twijfels waren over stemrally’s. De EBU heeft de televotingregels inmiddels aangepast; voor de meerderheid van de leden was dat voldoende, maar een groep landen vond het niet genoeg.

Gevolgen en onzekerheden
Kenners spreken van een breuk binnen de Eurovisiefamilie; anderen binnen de EBU proberen dat beeld te nuanceren en hopen dat het bij een sabbatjaar blijft. Financieel is de terugtrekking van Spanje het meest gevoelig punt, maar de EBU stelt dat de algehele financiering niet direct in gevaar komt omdat ticketverkoop en andere inkomsten grote delen van het budget dekken. De Tender (EBU) verwees ook naar potentiële terugkeer van landen die eerder afhaakten, zoals Bulgarije en Roemenië. Of er meer boycots volgen of dat de aangekondigde uittreders na volgend jaar terugkeren, blijft onduidelijk.