Geen schot in de formatie: waarom er geen nieuw kabinet komt voor kerst

In dit artikel:

Er is nog geen vooruitgang in de kabinetsformatie omdat elke mogelijke coalitie vastloopt op fundamentele inhoudelijke tegenstellingen. Partijen wijzen telkens minstens één verschil aan dat volgens hen onoverbrugbaar is, waardoor onderhandelingen snel vastlopen.

Die tegenstellingen hebben vooral betrekking op beleidsterreinen waar keuzes grote financiële, sociale of culturele gevolgen hebben: economische verdeling en belastingbeleid; sociale zekerheid, zorg en pensioenen; migratie- en asielbeleid; klimaat-, energie- en stikstofmaatregelen; landbouwbeleid; en orde- en veiligheidsvraagstukken. Ook op Europese samenwerking, onderwijs en woningbouw bestaan scherpe meningsverschillen. Naast inhoud spelen politieke stijl, vertrouwen en bereidheid tot compromissen een rol: sommige partijen willen principalistische koersvastheid, anderen zoeken pragmatische ruilen over concrete maatregelen.

In een meerpartijenstelsel zoals Nederland betekent dit dat het vormen van een werkbare meerderheid vaak veel tijd vergt; of er nu een brede coalitie nodig is of een minderheidskabinet, er moeten substantiële concessies worden gedaan. Zonder zulke compromisbereidheid blijft de formatie waarschijnlijk stroperig, met kans op een demissionair kabinet dat nog langer aanblijft of op creatieve, maar instabiele samenwerkingsvormen.