Ga als volgend kabinet de oorlogen te lijf met nieuwe inzichten
In dit artikel:
Nico (aflevering 75 van zijn serie over oorlog) zet oorlog centraal als hét thema van de Nederlandse verkiezingen op 29 oktober. Hij vindt dat debat over veiligheid belangrijker is dan onderwerpen als migratie, woningnood of vertrouwen in de politiek, maar pleit tegelijk voor minder uitgaven aan oorlog, defensie en wapenhandel dan veel partijen nu plannen.
In de Rijksbegroting voor 2026 is er een tekort van ongeveer €35 miljard; voor Defensie wordt een bedrag van €34,5 miljard genoemd en de komende tien jaar zou jaarlijks zo’n €19 miljard extra naar defensie gaan. Het CBS rekent dat neer op circa €1.100 per inwoner per jaar. Een meerderheid van de partijen steunt dit beleid; GroenLinks-PvdA toont echter terughoudendheid en wil de extra uitgaven alleen voor de eerste vier jaar vastleggen.
Nico stelt een directe burgerbeslissing voor—bijvoorbeeld een volksraadpleging—om te bepalen hoeveel burgers bereid zijn voor defensie te betalen. Hij noemt zelf een grens van €500 per persoon, deels om Oekraïne te steunen en deels om bij te dragen aan wederopbouw als er een staakt-het-vuren in Gaza komt. Hij hekelt de paradox van kapitaalgedreven vernietiging gevolgd door kostbare wederopbouw en vraagt zich af hoeveel een efficiënt, Europees defensieapparaat écht zou kosten; betrouwbare cijfers blijken lastig te vinden. Hij uitte ook kritiek op de hedendaagse betekenis van de NAVO.
Ter verdieping verwijst hij naar analyses in de Volkskrant en De Groene Amsterdammer (Marcel ten Hooven), die aantonen hoe verdeeld partijen over defensie zijn. Historisch perspectief (Roosevelt’s ‘guns and butter’-aanpak) wordt aangehaald om te stellen dat sociale zekerheid en defensie geen onverenigbaar dilemma hoeven te zijn. Recente stemmen pleiten ervoor sociale uitgaven niet te korten maar bedrijven en kapitaal meer te belasten; dat zou helpen het draagvlak voor hogere defensie-uitgaven te vergroten. Economen benadrukken dat ongelijkheid aangepakt moet worden en dat fiscale hervormingen, ten gunste van meer lasten op vermogens, prioriteit verdienen.
Slotboodschap: blijf niet hangen in oude Oost-West- of NAVO-discussies, maar ontwikkel nieuwe economische voorstellen om oorlogen effectiever en rechtvaardiger te counteren.