Frits Barend over de valse noten van het Concertgebouw

In dit artikel:

Het Concertgebouw heeft op 2 november een eerder gemaakte overeenkomst met de Israëlische cantor Shai Abramson (Chief Cantor van de IDF) eenzijdig beëindigd; Abramson zou optreden tijdens het jaarlijkse Chanoekah-concert dat op 14 december plaatsvindt. Eerder, in september, had het Concertgebouw al gevraagd om Abramson af te zeggen na publieke druk van een kleine groep critici, maar de organiserende Stichting Chanukah weigerde toen resoluut omdat de cantor al maanden contractueel onderdeel van het programma was en eerder in het gebouw had opgetreden.

In haar verklaring noemt de directie, onder leiding van directeur Simon Reinink, Abramson “een zichtbare vertegenwoordiger van een controversiële oorlog” en verklaart dat hem daarom geen toegang wordt verleend tot het muziekpaleis. Die stap leidde tot felle kritiek: bezoekers, Vrienden van het Concertgebouw en donateurs dreigen giften terug te trekken, er is een petitie, kleine vreedzame protesten bij het Concertgebouw en bij hoofdsponsor Van Lanschot, en oud-advocaat Oscar Hammerstein en presentator Frits Barend hebben zich publiekelijk gemengd in de discussie.

De Stichting Chanukah heeft aangekondigd juridische stappen te ondernemen tegen de tussentijdse beëindiging van de huurovereenkomst. Ook ontstaat politieke en bestuurlijke spanning: Jet Bussemaker, die namens de gemeente een fonds van 25 miljoen euro beheert voor “de toekomst van het Joodse leven in Amsterdam”, zit tevens in de Raad van Commissarissen van het Concertgebouw — een dubbele rol die volgens critici moeilijk verenigbaar is nu het concert van de Joodse gemeenschap wordt beperkt.

De zaak raakt aan bredere vragen over de verhouding tussen culturele programmering en politieke standpunten: tegenstanders van de uitsluiting wijzen erop dat Abramsons rol als cantor niet per se een bedreiging of oproep tot geweld inhoudt en vinden het gebaar van het Concertgebouw schijnheilig, zeker gezien haar toevoeging dat het gebouw “altijd een plek zal blijven waar de Joodse gemeenschap welkom is”. Voorstanders van de uitsluiting zien de associatie met de IDF als problematisch in het licht van de huidige oorlog.

Frits Barend zal op 7 november bij het Concertgebouw flyeren en heeft eerder een toespraak gehouden bij de presentatie van het boek De Ruil in Kamp Westerbork, waarin hij aandacht vroeg voor deze kwestie. De affaire blijft aandringen op een publieke afweging tussen inclusiviteit, geschiedenis, politiek en culturele autonomie, terwijl de juridische en maatschappelijke tegenreacties zich verder organiseren.