Freelancen in de journalistiek is niet voor iedereen weggelegd

In dit artikel:

In Nederland werkten in 2023 ongeveer 6600 journalisten als freelancer, een groep die ondanks strengere controles op schijnzelfstandigheid niet in aantal is gedaald. Uit de NVJ Arbeidsmonitor blijkt dat veel freelancejournalisten moeite hebben rond te komen; een derde van hen verdient minder dan het minimumloon, ondanks dat ze ook commercieel werk doen. Onderzoek van de Universiteit van Wenen, geleid door Phoebe Maares, benadrukt de nadelen van het zzp-bestaan: freelancers hebben minder juridische bescherming en minder mogelijkheden om zich te organiseren, wat hun rol als kritische waakhond bemoeilijkt. Het risico op juridische conflicten en het financiële gebrek vormen bovendien barrières, vooral voor wie geen economisch vangnet heeft.

Maares voerde een internationaal vergelijkend onderzoek uit onder 430 freelancers uit Oostenrijk, Denemarken, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk om hun verdiensten, netwerken en achtergrond te analyseren via het kader van de socioloog Bourdieu, die vier vormen van kapitaal onderscheidt: economisch, cultureel, sociaal en symbolisch. De meeste freelancers, ook in Nederland, verdienen onder het landsgemiddelde en werken vaak zonder vaste contracten bij minder prestigieuze media. Zij vormen vooral twee kwetsbare groepen: in Noordwest-Europa oudere, ongekwalificeerde gepensioneerden, en in Nederland en omringende landen vooral jonge beginnende journalisten zonder uitgebreid netwerk. Opvallend is dat deze jonge freelancers meestal uit sociaal-economisch hogere milieus komen, wat de toegang tot het vak als zelfstandige beperkt tot mensen met financiële ondersteuning en zo de diversiteit in de journalistiek remt.