Onvrede over minderheidskabinet blijft: 'Deze hele formatie is een kluif'
In dit artikel:
De formatie sloot het politieke jaar in een goede onderlinge sfeer af, maar het beeld blijft ongewis: tenzij met Kerst een onverwacht akkoord bereikt wordt, lijkt Nederland af te stevenen op een minderheidskabinet. Informateur Rianne Letschert peilt intussen bij potentieel betrokken partijen welke rol zij zichzelf toedichten in zo’n samenstelling.
Centrale spelers zijn CDA-leider Henri Bontenbal, VVD-minister Dilan Yesilgöz en D66-leider Rob Jetten. Hoewel hun gesprekken constructief verlopen — Bontenbal noemde de formatie een “kluif” — ontbreekt een meerderheid: D66, VVD en CDA zitten samen ongeveer tien zetels tekort. Daarom wordt nadrukkelijk gekeken naar partijen in de oppositie of naar alternatieve constructies. Letschert nodigde recent alle partijleiders uit om kennis te maken en te voelen hoe bereid andere partijen zijn om verantwoordelijkheid te nemen voor bestuurbaarheid.
Een aantal feiten is intussen duidelijk: de deadline van 30 januari blijft het streefdoel en dan zal ook een financieel overzicht klaar moeten zijn. De beperkte lekkages uit de onderhandelingen worden gezien als positief, omdat vertrouwen en rust aan de onderhandelingstafel nodig zijn. D66 en CDA zijn opgelucht dat zij niet langer alleen staan; de VVD is tevreden met haar leidende rol.
GroenLinks-PvdA en JA21 cirkelen dicht rondom de formatie maar zitten nog niet aan tafel. Bij GroenLinks-PvdA bestond aanvankelijke frustratie over die positie, maar de stilte kan ook betekenen dat zij hun opties nog openhouden. D66 hoopt dat de VVD haar blokkade tegen GroenLinks-PvdA opgeeft, maar bij de liberalen is daar geen teken van verandering: men maakt een onderscheid tussen principieel uitsluiten (zoals bij de PVV) en het niet willen regeren met bepaalde linkse partijen. Gedogen met een formeel gedoogakkoord wordt breed afgewezen als onlogische oplossing.
Politieke leiders benadrukken dat de verhoudingen anders moeten dan bij de vorige coalitie, waar relaties flink bekoeld waren. Kamervoorzitter Thom van Campen en Jetten pleiten voor meer informele samenwerking in de Tweede Kamer — een “kantinegevoel” — als manier om polarisatie te verminderen. Een klein lichtpuntje: de onderhandelaars vertrekken met enig optimisme, maar de cruciale keuzes over extra partners en vorm van samenwerking blijven voor 2025.