Formatie na dagen vertraging van start: partijleiders komen langs bij Bosma

In dit artikel:

Kamervoorzitter Martin Bosma ontvangt dinsdagmiddag om 16.00 uur de lijsttrekkers van alle verkozen partijen in de Tweede Kamer; dat vormt het officiële begin van de formatie. De bijeenkomst was vorige week uitgesteld omdat nog niet geheel duidelijk was welke partij op kop stond.

De lijsttrekkers zullen tijdens die bijeenkomst een verkenner aanwijzen. D66 werd uiteindelijk de grootste partij en mag iemand voordragen; Haagse bronnen noemen Wouter Koolmees, huidige NS-topman en voormalig D66-minister, als voorkeurskandidaat. D66-leider Rob Jetten geeft de voorkeur aan een coalitie met CDA, VVD en de gecombineerde GroenLinks–PvdA; die optie botst echter op politieke blokkades, vooral omdat VVD-leider Dilan Yesilgöz in de campagne de deur naar GL-PvdA sloot. Een alternatief met JA21 in plaats van GL-PvdA levert wel een meerderheid op papier, maar is niet Jettens eerste keus en lijkt bovendien onvoldoende steun te hebben door ontbrekende restzetels.

De verkenner krijgt de opdracht om alle voorkeuren en obstakels te inventariseren en daarover een verslag aan de Kamer te sturen. Na installatie van de nieuwe Kamerleden op 12 november volgt in de week daarna het debat over de verkiezingsuitslag en de benoeming van de informateur, die de verdere onderhandelingen zal leiden. De verkenningsfase kan snel verlopen — in 2017 leverde dat binnen twee weken een eindrapport op — maar de recente formaties waren probleemrijk: in 2023 en 2021 traden verkenners voortijdig af vanwege affaires en interne notities, wat de start van het proces flink vertraagde.

Belangrijke vraag blijft of de aangewezen verkenner voldoende draagvlak heeft en de politieke partijen weer tot constructieve gesprekken kan brengen.