Formatie-drama compleet: D66, VVD en CDA sluiten de rijen voor zwak minderheidskabinet
In dit artikel:
Leiders van D66, VVD en CDA – onder wie Rob Jetten, Dilan Yesilgöz en Henri Bontenbal – voeren deze week vervolgoverleggen onder informateur Rianne Letschert over de kabinetsformatie. Na een intens weekend van contact en overleg werken de partijen volgens Letschert verder aan compromisstukken; ze kregen van haar de opdracht per thema een mogelijke uitweg op papier te zetten. Achter de schermen hielden financiële teams zich bezig met een “zijtafel” om ambities en bijbehorende kosten door te rekenen: nodig om te bepalen hoeveel extra middelen er nodig zijn en welke maatregelen nodig zijn om eventuele externe steun in te kopen.
Politiek rekenwerk is urgent omdat D66, VVD en CDA samen slechts 66 zetels hebben en dus geen meerderheid in de Tweede Kamer. Het vormt de kern van de discussie over de vorm: de onderhandelaars lijken uit te komen op een minderheidskabinet dat voor steun per onderwerp op wisselende meerderheden moet vertrouwen. Dat betekent in de praktijk dat VVD en CDA bij wetsvoorstellen afhankelijk zouden kunnen worden van partijen aan de linkerzijde, terwijl D66 aansluiting zoekt bij het kabinet — en partijen aan de rechterzijde zoals PVV, FVD en ook JA21 door sommigen worden uitgesloten van samenwerking.
De informateur waarschuwde dat een eventueel nieuwkomer snel moet instappen om niet buitengesloten te raken; de kans dat een vierde partij op korte termijn aanschuift wordt door de betrokkenen als klein gezien. De onderhandelaars nemen na de komende dagen een pauze en hervatten het proces in het nieuwe jaar, wanneer ook de verdeling van ministersposten en concrete beleidsafspraken duidelijker zullen worden.
De oorspronkelijke tekst voert een felle politieke kritiek: de formatie zou de verkiezingsuitslag ‘neutraliseren’ en D66 bevoordelen, en een minderheidskabinet zou rechts Nederland negeren. Voor lezercontext: een minderheidskabinet kan leiden tot meer compromis per wetsvoorstel en soms tot grotere politieke instabiliteit, vooral bij grote meningsverschillen over thema’s als migratie, klimaatbeleid en koopkracht — onderwerpen die in het publiek debat momenteel prominent zijn.