Filmmaker en lhbti-boegbeeld Rosa von Praunheim op 83-jarige leeftijd overleden
In dit artikel:
De Berlijnse filmmaker en schrijver Rosa von Praunheim (geboren Holger Radtke) is op 83‑jarige leeftijd overleden, meldt persbureau DPA op basis van zijn naasten. Von Praunheim, die zich in de jaren zestig van zijn echte naam distantieerde en zijn artiestennaam koos als verwijzing naar de roze driehoek uit de nazi‑kampen, overleed volgens zijn familie onverwacht in de nacht voorafgaand aan het bericht. Hij liet een omvangrijk oeuvre achter: ongeveer 150 korte en langere films, waarvan zijn laatste dit jaar uitkwam.
Von Praunheim verwierf internationale bekendheid als maker én activist binnen de Duitse lhbt+-beweging. Zijn 1971‑film Nicht der Homosexuelle ist pervers, sondern die Situation, in der er lebt veroorzaakte grote opschudding maar leidde ook tot de oprichting van tientallen homorechtengroepen en droeg bij aan meer open debat en acceptatie van homoseksualiteit in Duitsland. Hij maakte ook vroeg werk over aids; de speelfilm Een virus kent geen moraal (1985) was een van de eerste Duitse bioscoopfilms over de epidemie.
Zijn activistische stijl was vaak confronterend en leidde tot controverse. In 1991 onthulde hij live op tv dat presentator Alfred Biolek en komiek Hape Kerkeling homoseksueel waren — een actie die hij later als wanhoopskreet omschreef en die heftige reacties uitlokte. Von Praunheim zocht geregeld de publiciteit op om solidariteit en verantwoordelijkheid van beroemdheden te eisen, vooral tijdens de aidscrisis.
Persoonlijk had Von Praunheim een complexe biografie. Hij werd in 1942 geboren in de gevangenis van Riga tijdens de Duitse bezetting; zijn moeder stierf in 1946 in een psychiatrisch ziekenhuis in Berlijn. Als kind werd hij geadopteerd en bracht hij zijn vroege jaren door in Oost‑Berlijn. Pas in 2000 ontdekte hij de ware omstandigheden van zijn geboorte en maakte daarover later de documentaire Mijn moeders – Op zoek naar sporen in Riga.
Zijn leven reflecteerde ook op de naoorlogse behandeling van homoseksuelen in Duitsland: tot 1969 was seksueel contact tussen mannen strafbaar en werden tussen 1945 en 1969 tienduizenden mannen veroordeeld; pas in 2016 kwam er officieel eerherstel voor ongeveer 50.000 veroordeelden. Von Praunheim zei later spijt te hebben van het niet vroegtijdig documenteren van kampoverlevenden uit de lhbt‑gemeenschap.
Privé was hij kort getrouwd met actrice Carla Egerer (1969–1971) — een huwelijk waarvoor hij later praktische motieven noemde — en stond hij sinds 2008 in een relatie met acteur/regisseur Oliver Sechting; slechts enkele dagen voor zijn dood trouwden zij, op 12 december. Von Praunheim liet een gemêleerd nalatenschap na: een pionier die met provocatie en productiviteit cultuur en politiek in Duitsland blijvend beïnvloedde.