Felle protesten tegen azc's? „Vreemdelingenangst zit in ons allemaal"
In dit artikel:
In de afgelopen maanden braken in Nederland estafetteprotesten uit tegen opvanglocaties voor asielzoekers; in meer dan vijftig gemeenten meldden zich oppositieacties. De geïnterviewde auteur van Hoe praat je met een populist? verklaart dat die onrust voortkomt uit een mix van menselijke overlevingsinstincten, angst voor ‘vreemdelingen’, en versterking door incidenten en media-aandacht. Een zeldzaam maar heftig incident — in augustus werd de zeventienjarige Lisa vermoord en de verdachte opgepakt bij een azc — heeft volgens haar veel onzekerheid aangewakkerd en blijft langdurig in het collectief geheugen hangen.
Angst verspreidt zich makkelijk: als op enkele locaties al wordt geprotesteerd, denken mensen elders dat de komst van een azc per definitie gevaarlijk moet zijn. Daarnaast speelt herkenning een rol in empathie: mensen voelen meer verbinding met migranten die op hen lijken qua cultuur of achtergrond, en blijken gevoeliger voor bepaalde groepen (voorbeeld: meer sympathie voor Oekraïners dan voor Noord-Afrikanen). Politieke signalen verergeren de situatie; verdeeldheid binnen de overheid en retoriek van rechtse partijen versterken gevoelens van onbehagen en maken migratie tot verkiezingsthema — vooral onder PVV-stemmers.
Ook een kleine maar zichtbare groep radicalen, complotdenkers, hooligans en extreemrechtse aanhangers mengt zich in protesten en kan geweld of vernieling aanmoedigen. Dergelijk gedrag geeft deelnemers een gevoel van erbij horen en van macht uitoefenen tegen een vermeende bedreiging van cultuur en veiligheid.
Als remedies noemt de geïnterviewde: een duidelijk tegenwicht van de overheid tegen populistische narratieven, het eerlijk verspreiden van opvang via de spreidingswet, tijdelijke werkmogelijkheden voor asielzoekers om leegloop te voorkomen, en meer persoonlijke verhalen die menselijkheid tonen. Voor gesprekken met bezorgde buurtbewoners adviseert zij luisteren boven overtuigen, vragen naar iemands beweegredenen en het tonen van onzekerheid in plaats van absolute zekerheden. Tegelijk toont de Aalten-case dat er ook veel mensen zijn die uit medeleven opvang willen steunen.