Factsheet presteren in luchtverontreiniging
In dit artikel:
Sporters worden steeds vaker geconfronteerd met luchtverontreiniging tijdens hun trainingen en wedstrijden, wat zowel hun prestaties als gezondheid negatief beïnvloedt. Luchtverontreiniging bestaat uit diverse stoffen zoals ozon, fijnstof, stikstof en zwavel, die vooral voorkomen in stedelijke gebieden met veel verkeer, industrie en landbouw. Ook binnensporten kunnen te maken krijgen met luchtvervuiling, bijvoorbeeld door chloorproducten in zwembaden of uitstoot van oudere machines in ijsbanen, evenals vluchtige organische stoffen in fitnessruimtes.
Tijdens inspanning ademen sporters meer lucht in via de mond, waardoor de luchtwegen minder worden gefilterd en meer verontreinigingen diep in de longen terechtkomen. Dit kan leiden tot kortdurende klachten zoals hoesten, benauwdheid en een tijdelijke daling van de longfunctie. Langdurige blootstelling verhoogt het risico op chronische klachten, infecties en inspanningsastma, vooral bij duursporters doordat zij een grotere hoeveelheid vervuilde lucht inademen. Hierdoor neemt ook de zuurstoftoevoer naar spieren af, ontstaan vermoeidheid en vermindert de concentratie en reactietijd, wat prestaties aantast.
Om blootstelling te beperken, wordt geadviseerd buiten de drukste verkeersuren te trainen, bij voorkeur 's ochtends vroeg wanneer de lucht meestal schoner is. Het vermijden van gebieden binnen 250 meter van drukke wegen vermindert ook contact met verontreinigingen. Binnen trainen kan een alternatief zijn, mits er goede luchtfilters aanwezig zijn, omdat binnenlucht ook verontreinigd kan zijn. Tijdens vervoer naar wedstrijden is het beter niet te verzamelen in parkeergarages, de motor uit te zetten bij stilstand en ramen gesloten te houden, waarbij airconditioning helpt om vervuilde lucht buiten te houden.
Acclimatisatie aan hoge ozonconcentraties door enkele dagen voor de wedstrijd op locatie te trainen kan de negatieve effecten deels verminderen, hoewel de effectiviteit per individu verschilt. Het dragen van goed afsluitende mondmaskers met filters (zoals N95 of FFP2) kan bij en rondom het sporten de inademing van schadelijke stoffen verminderen, ondanks dat deze maskers het ademhalen kunnen bemoeilijken tijdens zware inspanning. Astma-medicatie zonder diagnose heeft geen bewezen preventief effect; sporters met astma wordt wel geadviseerd hun voorgeschreven medicatie te blijven gebruiken.
Daarnaast kunnen antioxidanten zoals vitamine C, E en bètacaroteen helpen luchtwegproblemen tegen te gaan als ze een week voor blootstelling worden ingenomen, maar het langdurig gebruik ervan kan trainingsresultaten belemmeren. Deze maatregelen samen kunnen bijdragen aan het beschermen van sporters tegen de schadelijke effecten van luchtverontreiniging en het behoud van hun prestaties.