Factsheet presteren in de hitte
In dit artikel:
Internationale sportevenementen zoals de Olympische Zomerspelen en wereldkampioenschappen vinden vaak plaats onder extreme hitte, waarbij temperatuur, luchtvochtigheid, zonnestraling en wind samen de ernst bepalen. Sporters presteren doorgaans slechter bij warmte door een stijgende huid- en kerntemperatuur, waardoor het lichaam meer energie inzet voor afkoeling via zweten en verhoogde bloeddoorstroming naar de huid, ten koste van spierfunctie. Dit verhoogt ook het risico op een hitteberoerte, een ernstige aandoening.
Om prestatieverlies te beperken en gezondheidsrisico’s te verkleinen, kunnen sporters zich voorbereiden door voorafgaand aan de wedstrijd te acclimatiseren door wekenlang training in warme omstandigheden. Dit verlaagt rusthartslag en kerntemperatuur en verhoogt zweetproductie, zodat het lichaam warmte beter kan verdragen. Op wedstrijddagen helpt pre-coolen, zoals koud wateronderdompeling of het gebruik van koelvesten en ijsdranken (‘ice slurry’), om de lichaamstemperatuur laag te houden. Vooral duursporters profiteren hiervan, terwijl explosieve sporten minder baat hebben bij koude afkoeling. Tijdens wedstrijden is het drinken van ijsdrank en het koelen van het hoofd met koud water effectief, mits de luchtvochtigheid niet te hoog is.
Koelen met mentholproducten vermindert het warmtegevoel zonder daadwerkelijke temperatuurdaling, wat ook vermoeidheid tegengaat. Verder zijn beschermende maatregelen zoals voldoende hydratatie en het zoeken van schaduw belangrijk. Zware of strakke kleding en donkere kleuren verhogen de huidtemperatuur, wat de prestatie negatief beïnvloedt, terwijl lichtgewicht, ademende en reflecterende kleding de warmteafgifte bevordert. Compressiekleding wordt afgeraden vanwege verslechterde warmteafvoer.
In teamsporten kan de keuze voor lichtere spelers in warm weer een voordeel bieden, omdat zij meer huidoppervlak hebben en warmte beter kwijt kunnen dan zwaardere atleten. Omdat de reactie op hitte per persoon sterk verschilt, is het handig om persoonlijke temperatuurmetingen te doen met bijvoorbeeld inslikbare capsules om het warmtegevoel en de kerntemperatuur te monitoren, zodat maatregelen op maat kunnen worden toegepast.
Deze inzichten zijn mede ontwikkeld in samenwerking met prof. dr. H.A.M. Daanen en uitgebreid besproken in de Topsport Topics Podcast, waar diepgaander wordt ingegaan op presteren onder warme omstandigheden. Zo blijft de veilige en optimale prestatie van sporters bij hitte beter gewaarborgd.