Europa financiert de gewelddadige Libische kustwacht
In dit artikel:
Eind augustus opende een door Italië geleverde patrouilleboot van de zogenoemde West-Libische kustwacht twintig minuten lang het vuur op de Ocean Viking, het reddingsschip van SOS Méditerranée; aan boord waren 34 hulpverleners, waaronder twee Nederlanders. Het vaartuig bleek geen reguliere staatsmacht maar een door milities bemande eenheid. Twee dagen later werd tijdens een reddingsactie ook het Duitse schip Sea-Watch 5 onder vuur genomen.
De incidenten vallen in een bredere context van Europese samenwerking met Libië om migratie te beteugelen. Onder het label 'migratiebeheer' stroomt naar schatting zo’n 142 miljoen euro naar West-Libië, geld waarmee onder meer patrouilleboten zijn geleverd. NGO’s — 42 hulporganisaties — riepen de Europese Commissie op die steun te bevriezen na het schietincident. Brussel antwoordde dat voortgezet engagement nodig is om de situatie te verbeteren. Een recent uitgelekt intern document van de Commissie waarschuwt echter dat het risico groot is dat EU-geld ‘indirect bijdraagt aan mensenrechtenschendingen’.
Critici wijzen erop dat Europese steun heeft bijgedragen aan de opbouw van een Libisch detentiesysteem en aan milities die mensen van zee onderscheppen en vaak in kampen plaatsen, zoals beschreven in Sally Hayden’s My Fourth Time We Drowned. In die analyse fungeert de kustwacht niet als redder maar als schakel in winstmotieven variërend van smokkel tot uitbuiting.
Tegelijkertijd heeft de EU haar betrokkenheid verdiept: recent werden voor het eerst zowel West- als Oost-Libische functionarissen uitgenodigd voor gesprekken bij Frontex in Warschau en bij de Commissie in Brussel. Dat Oost-Libië — het gebied van krijgsheer Khalifa Haftar — nu aan tafel zit, betekent dat Brussel rivaliserende machtscentra feitelijk als gelijkwaardige partners behandelt. Een campagnevoerder van de civiele reddingsvloot vatte de frustratie samen: “Het voelt alsof we tegen een muur aan praten.” De Ocean Viking ligt nog altijd uit dienst in een Italiaanse haven, doorzeefd met kogelgaten.