Europa belooft Oekraïne veiligheidsgaranties, maar wat zijn die waard?
In dit artikel:
President Macron en premier Starmer maakten deze week bekend dat 26 landen — uit Europa en daarbuiten — bereid zijn Oekraïne na een akkoord ‘veiligheidsgaranties’ te bieden. Die toezeggingen moeten begrepen worden als onderdeel van een Europese zelfredzaamheidsstrategie: een poging van EU-landen om zonder voldoende eigen capaciteiten én met een onbetrouwbare Amerikaanse partner te overleven op een continent waar Russische agressie dreigt. Nederland heeft daaraan een politiek commitment gekoppeld, zodat Oekraïne volgens premier Schoof ‘met een wat geruster hart’ de onderhandelingen met Rusland kan ingaan — een geruster hart, maar geen volkomen geruststelling.
De ambitie van februari om na een staakt-het-vuren een afschrikkingsmacht in Oekraïne te vormen is sindsdien teruggeschroefd. Experts wijzen erop dat geloofwaardige garanties in feite het volledige gewicht van de VS (inclusief hun nucleaire afschrikking) zouden vereisen; die zekerheid ontbreekt. Dat leidt tot een pijnlijke paradox: Oost-Oekraïne is veel belangrijker voor Poetin dan voor westerse staten, en westerse regeringen hebben al zo ver gegaan als ze willen gaan.
Daarom leggen Oekraïne en zijn bondgenoten nu de nadruk op het versterken van het Oekraïense leger — het door de Europese Commissie omschreven ‘stalen stekelvarken’ — als de belangrijkste garantie. Dat omvat ook een geplande Europese militaire aanwezigheid in Oekraïne voor training, als tripwire tegen Russische aanvallen en om delen van het luchtruim te beschermen. Deze inzet is tegelijk een diplomatiek middel om de Amerikaanse president te overtuigen mee te doen: weinig Europese landen sturen troepen zonder Amerikaanse betrokkenheid, en het vooruitzicht dat Trump bereid zou zijn, heeft sommigen over de streep geholpen.
Toch blijft het evenwicht broos. Belgisch premier Bart De Wever waarschuwde dat Europa op het dunst mogelijke koord balanceert om Trump te paaien en een grootmachtsoverleg met Poetin te voorkomen. Amerikaanse rapporten spreken over beperkte rol (zoals luchtobservatie van de bufferzone), maar het Witte Huis aarzelt: recente sanctiepolitiek had ongewenste bijwerkingen en er zijn signalen dat Trump zijn relatie met Poetin niet snel wil opofferen voor Oekraïne. Daarmee blijven de aangekondigde garanties politiek belangrijk maar militair en strategisch beperkt.