EU spreekt D-Day uit bij presentatie Europees wapenschild
In dit artikel:
De Europese Commissie publiceerde op 16 oktober 2025 een militair routeplan dat de EU moet voorbereiden op een mogelijke oorlog rond 2030 — in eerste instantie tegen een gemilitariseerd Rusland, maar met verwijzingen naar dreigingen uit Afrika en Azië. Het initiatief bouwt voort op de belofte van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kort na haar herbenoeming (18 juli 2024) en vormt een uitvoeringshoofdstuk uit haar vijfjarenprogramma "Europa’s keuze".
Kernpunten van het plan
- Doel en tijdpad: de Commissie wil dat Europa uiterlijk in 2030 een overtuigende defensiepositie heeft. Om dat te halen moeten projecten op alle terreinen starten in de eerste helft van 2026, met contracten en financiering klaar tegen eind 2028.
- Samenwerking en aanschaf: lidstaten worden aangespoord veel meer gezamenlijk te kopen. Tegen eind 2027 moet minstens 40% van defensieaankopen via gezamenlijke contracten lopen (tegen minder dan 20% nu). Verder moet 55% van de wapenuitgaven tegen 2028 afkomstig zijn van EU- of Oekraïense bedrijven, en 60% tegen 2030.
- Capaciteitsopbouw: het plan noemt onder meer een EU-luchtschild, versterkte cyber- en defensie-industrie met subsidies, een Europese wapenproductieplanning, en weerbaarheid tegen (bio-)chemische aanvallen. Ook wordt nauwere afstemming met NAVO en VS beoogd.
- Rol van Oekraïne: Oekraïne wordt expliciet voorgesteld als zwaar bewapende vooruitgeschoven verdedigingslinie — in het document gepositioneerd als buffer tegen Russische agressie.
- Financiering: de Commissie wil tot circa 800 miljard euro mobiliseren, inclusief een SAFE-programma van 150 miljard voor leningen aan economisch zwakkere lidstaten om wapens te kopen. De resterende ~650 miljard zou grotendeels via hogere bijdragen van rijkere lidstaten moeten komen.
Winnaars en verliezers (overzicht)
- Waarschijnlijke winnaars: Europese wapenfabrikanten en toeleveranciers (plus mogelijk aanzienlijke aankopen in de VS), sommige lidstaten met grote defensie-industrieën; geopolitiek sluit de EU nauwer aan bij NAVO-doelen.
- Mogelijke verliezers: belastingbetalers en sociale voorzieningen door verplaatste begrotingsruimte; landen en groepen die tegen militarisering zijn (illustratief: massale Belgische protesten op 14 oktober 2025); Oekraïne als frontlinie met zware menselijke kosten; kritische stemmen wijzen ook op risico’s van afhankelijkheid van de VS.
- Politieke gevoeligheden: het document leest volgens critici sterk in lijn met NAVO/VS-propaganda en verschuift nadruk van diplomatie naar kapitaalintensieve bewapening. Het noemen van Afrika en Azië als potentiële bedreigingen wordt door tegenstanders gezien als overdreven en instrumenteel om steun voor uitgaven te winnen.
Context en kritiek
Het plan volgt een bredere trend van Europese militarisering sinds 2014 en vooral na de Russische invasie van 2022. Voorstanders noemen noodzakelijke zelfverdediging en industriële autonomie; tegenstanders vrezen een race naar bewapening, hoge kosten en marginaal ruimte voor diplomatie. Ook de vermeende afspraken van Von der Leyen met de VS (handels- en investeringsafspraken) roepen vragen op over wie het meeste profiteert van de uitgaven.
Kortom: de Commissie legt een ambitieus, kostbaar en politiek geladen draaiboek voor dat de EU structureel militariseert richting 2030 — met brede voordelen voor de verdedigingsector, maar ook forse maatschappelijke en ethische bezwaren.