EU shields defence spendings from public scrutiny
In dit artikel:
Europa bouwt een nieuw defensiefonds van €150 miljard — maar wie er straks aan verdient, blijft grotendeels onzichtbaar. De Commissie en voorzitter Ursula von der Leyen promoten het SAFE-programma als een impuls voor de Europese wapenindustrie en werkgelegenheid, terwijl commissaris Henna Virkkunen het fonds verdedigde als versterking van de industrie. Toch hoeven lidstaten volgens de huidige regels niet openbaar te maken welke eindontvangers de geleende miljarden ontvangen. Dat staat in schril contrast met bestaande defensiesubsidies zoals het European Defence Fund, waarvan de ontvangers wél publiek bekend zijn. Hongarije kreeg bijvoorbeeld een relatief hoge toewijzing per hoofd (€16,2 mrd). De Commissie beriep zich op gevoeligheid en nationale veiligheid en sloeg bij de oprichting een snelle noodprocedure uit het EU-verdrag in — waardoor het Europees Parlement buiten spel bleef en onlangs naar de rechter stapte. Lidstaten moeten hun bestedingsplannen vóór 30 november 2025 indienen, maar het is onzeker of die plannen publiek worden.
De EU-anti-fraudeautoriteit OLAF ligt onder vuur nadat een klokkenluider eerder een tip over Huawei-lobbyisten en EU-parlementsleden indiende en OLAF die melding na oppervlakkige webchecks niet verder doorverwees. Twee jaar later voerde de Belgische politie huiszoekingen uit bij Huawei en onderzoekt mensen, onder wie vier Europarlementariërs. OLAF houdt vol dat concrete aanwijzingen voor misdrijf ontbraken en vindt het te vroeg om haar eerdere oordeel te herroepen, wat kritiek oproept over hoe goed de organisatie signalen onderzoekt.
In haar State of the Union kondigde von der Leyen een Media Resilience Programme aan om onafhankelijke journalistiek en mediageletterdheid te ondersteunen. Critici wijzen echter op de paradox dat de Commissie zelf vaak weinig transparant opereert: verzoeken om documenten blijven onvolledig beantwoord en woordvoerders ontwijken vragen. Onderzoeksmedia blijven misstanden registreren via een gezamenlijk Secrecy Tracker.
Buiten Europa bereidt het Amerikaanse Hooggerechtshof zich voor om uitspraak te doen in een slepende zaak over de wereldwijde tarieven van de Trump-administratie. Recent verhoogde de VS invoerheffingen tot 39% op Zwitserse goederen, wat sectoren als chocolade, luxe horloges en koffiemachines hard treft. Als de tarieven blijven, zullen bedrijven waarschijnlijk de hogere kosten deels aan consumenten doorberekenen — een patroon dat eerdere Follow the Money-onderzoeken aanwijzen.
Follow the Money publiceert daarnaast onderzoeksreeksjes: de ECB overweegt klimaatgerelateerde aanpassingen in bedrijfskredieten, maar berekeningen tonen dat die maatregelen weinig effect hebben op de grootste vervuilers; technologie van China’s “Great Firewall” wordt wereldwijd verkocht en gebruikt om dissidenten te volgen en websites te blokkeren; en na vier jaar verschijnt een uitgebreide reconstructie van “Pfizergate” rond uitgewisselde berichten tussen EU-top en Pfizer, inclusief een podcast over hoe die documenten boven tafel kwamen.