EU-landen steggelen over aanpak asielhoppers: 'Dan zijn wíj verantwoordelijk voor het terugsturen en de kosten'

In dit artikel:

Een binding van streng terugkeerbeleid aan het nieuwe EU-asiel- en migratiepact wordt gezien als ontbrekend én cruciaal: zonder effectieve terugkeerregels dreigt het systeem vast te lopen. Momenteel verlaat naar schatting slechts 20 procent van de afgewezen asielzoekers daadwerkelijk de EU, en ook Nederland worstelt al jaren met het uitzetten van illegalen. In maart presenteerde Eurocommissaris Johannes Brunner voorstellen om afwijzingen sneller en eenvoudiger te laten leiden tot uitzetting, met onder meer de mogelijkheid van uitzetcentra buiten de EU; Nederland werkt aan een zogenoemd “Oeganda-plan” in die geest.

Het twistpunt tussen lidstaten is vooral de voorgestelde verplichte wederzijdse erkenning van terugkeerbesluiten: een land dat een asielaanvraag afwijst (bijv. Italië) zou het besluit bindend kunnen laten zijn voor een ander land waar die afgewezen persoon later aanklopt (bijv. Nederland), dat dan ook de terugreis moet organiseren en bekostigen. Brussel wil hiermee asielhoppen tegengaan en opvang en procedures besparen, maar landen als Duitsland en België vrezen misbruik en onevenredige kosten als grenzen losser worden gehanteerd. Frankrijk noemt het concept achter de schermen weinig effectief en vreest een toename van juridische beroepen.

Nederland pleit naar verluidt voor het schrappen van een extra beroepsmogelijkheid nadat een eerste afwijzing is overgenomen; demissionair minister David van Weel benadrukt een pragmatische toets: alleen maatregelen die daadwerkelijk helpen, moeten worden ingevoerd. De Deense EU-voorzitter hoopt met aanpassingen consensus te bereiken; migratieminister Rasmus Stoklund waarschuwt dat bijna een miljoen irregulars vorig jaar druk op publieke middelen legden en noemt de situatie “compleet onacceptabel”.

Daarnaast speelt er discussie over terugkeer naar landen als Syrië en Afghanistan: sommige lidstaten vinden delen van die landen inmiddels (gedeeltelijk) voldoende veilig voor terugkeer, anderen waarschuwen dat massale terugkeer nu nog onverantwoord is. Oostenrijk zette bijvoorbeeld al criminelen terug naar Syrië — Brunner noemt dat een voorbeeld, maar waarschuwt dat massa-terugkeer voorlopig nog niet aan de orde is. Duitsland heeft zich aangeboden te helpen bij terugkeerpogingen naar Afghanistan.