En? Tegen wie doet u woensdag aangifte?
In dit artikel:
De auteur beschrijft de Nederlandse verkiezingen — weer een stembusronde, gepland op 29 oktober en al de derde in ongeveer vijf jaar — als geen feest van de democratie maar als een uitgeholde, gamified vertoning. In plaats van een gezamenlijk besluitvormingsproces ziet hij een repetitief spel waarin kiezers hun ongenoegen afvinken en partijen in vaste rollen worden geduwd: sommige partijen worden op voorhand uitgesloten van coalitievorming en het premierschap (denk aan de PVV van Geert Wilders), waardoor hun kiezers structureel worden beraft van politieke kansen. Die spelmetafoor, met bordspelbeelden van startvelden en kanskaarten, illustreert voor hem hoe ongelijk en voorgekookt de wedstrijd is geworden.
De schrijver zegt niet te hopen op een specifieke winnaar, maar eist wel eerlijke spelregels. Hij voelt dat het politieke speelveld is gecorrumpeerd, juridisch gepolitiseerd en dat de democratie onder een deken van mismoedigheid zucht. Campagnes, peilingen en debatmarathons zijn volgens hem vooral toneelstukken die theatrale verontwaardiging en persoonlijke misstappen uitvergroten, terwijl wezenlijke beleidsveranderingen uitblijven. Dat leidt tot groeiende politieke onverschilligheid of erger, cynisme bij veel burgers.
Achter deze politieke teleurstelling ligt volgens de auteur een lang palet aan diepgewortelde problemen die politieke partijen overstijgen: woningnood, stikstof- en energiediscussies, radicale klimaatactivisten, een stijging van antisemitische incidenten, druk op de landbouwsector, de toeslagenaffaire en migratie die — in zijn bewoording — leidt tot een veranderende demografie. Deze dossiers hebben volgens hem zó veel eigen zwaartekracht dat geen partij of leider ons er snel uit kan halen. Daarnaast wijt hij het gebrek aan herstel aan achterhaalde verdragen, supranationale instituties en bureaucratische belemmeringen die nationale beleidsruimte inperken.
De schrijver erkent persoonlijk tweestrijd: hij ontwijkt campagnes en peilingen, maar probeerde ook inhoudelijke bijdragen te leveren via podcasts met politici van uiteenlopende signatuur (onder anderen Renske Leijten, Mona Keijzer, Jan van de Beek, Annabel Nanninga en Niesco Dubbelboer). Toch overheerst bij hem de overtuiging dat politieke elites vaak ontkennen of externaliseren wat zij veroorzaken; politici zijn volgens hem steeds vaker lege, doorzichtige poppen met een dun laagje schmink.
Centraal staat de constatering dat er geen brede, gedeelde volkswil meer lijkt te bestaan. Collectieve waarden en gemeenschapszin, die een samenleving bij elkaar houden, zijn door neoliberale individualisering en culturele fragmentatie uitgehold. De auteur sluit af met een directe vraag aan de lezer: tegen wie gaat u "aangifte doen" met uw stem op 29 oktober — of stemt u überhaupt, en zo ja, stemt u uit wanhoop, afwijzing of met vertrouwen in verbetering? De oproep eindigt met een wens voor wijsheid en het benadrukken dat opgeven geen optie is; uiteindelijk zal men het samen moeten doen.