Elf gemeenten testen kleiner stembiljet tijdens gemeenteraadsverkiezingen
In dit artikel:
Volgende gemeenteraadsverkiezingen op 18 maart 2026 vinden in zeker elf gemeenten plaats met een nieuw, kleiner stembiljet dat eerder dit jaar in proef werd gebruikt. Naast de plaatsen die al meededen aan de proeven tijdens de Tweede Kamerverkiezingen (Alphen aan den Rijn, Boekel, Midden-Delfland, Tynaarlo en aanvankelijk ook Borne) hebben Den Bosch (’s‑Hertogenbosch), Leiden, Meijerijstad, Nijmegen, Noordoostpolder, Soest en Gouda zich aangesloten voor de proef bij de gemeenteraadsverkiezingen.
Borne trok zich als enige deelnemer terug; de gemeenteraad stemde vorige week in met het stopzetten van de proef, ondanks een poging van GroenLinks/PvdA, D66 en de SP om dat terug te draaien. Als redenen werden het relatief hoge aandeel ongeldige stemmen en de verminderde herkenbaarheid van kandidaten op het compacte A3‑stembiljet genoemd. Op het kleine formulier staan geen kandidatenamen: kiezers zien alleen lijstnummers die corresponderen met een apart boekje in het stemhokje, wat volgens Borne de herkenbaarheid schaadt.
Cijfers tonen dat het proefstembiljet voorlopig gepaard gaat met een lichte toename van ongeldige stemmen: bij de Tweede Kamerverkiezingen dit jaar was het percentage ongeldig 0,27% versus 0,22% in 2021 en 2023 zonder proef. Tegelijk is er een dalende trend sinds de proeven begonnen: bij de Europese verkiezingen vorig jaar lag het ongeldig‑percentage in testgemeenten nog op 0,74%; dit jaar was dat 0,47%. Borne noteerde 76 ongeldige stemmen (0,46%), terwijl andere proefgemeenten vergelijkbare of hogere percentages hadden (Alphen 0,50%; Midden‑Delfland 0,47%; Boekel 0,63%).
De Kiesraad en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties blijven positief over het initiatief. Ze benadrukken dat wennen aan veranderingen tijd kost en dat de proef inzicht moet geven in knelpunten en oplossingen. Een belangrijk doel van het kleinere stembiljet is het stroomlijnen van het tellen: het nieuwe formaat kan met scanners worden verwerkt, wat snelle en handzame uitslagen mogelijk maakt als de invoering zorgvuldig gebeurt. De Kiesraad hoopt dat uitbreiding van de proef naar meer gemeenten bijdraagt aan het terugdringen van ongeldige stemmen en aan een doordachte implementatie van het nieuwe stembiljet.