Eerste en Tweede Kamer staan stil bij tachtig jaar vrijheid
In dit artikel:
Koning Willem-Alexander en prinses Amalia woonden donderdagochtend een Bijzondere Verenigde Vergadering van Eerste en Tweede Kamer bij ter herdenking van tachtig jaar vrijheid. De bijeenkomst vond plaats in de Handelingenkamer, waar symbolische beelden en herinneringen aan de Duitse bezetting centraal stonden: lege planken als beeld voor de vijf jaar waarin de parlementaire democratie op non-actief stond, videoregistraties van de herdenking en muzikale bijdragen, waaronder een stuk van een Tsjechische componist die in 1942 in een concentratiekamp omkwam.
De Kamervoorzitters, Vera Bergkamp (Eerste Kamer) en Jan Anthonie van Campen (Tweede Kamer), beiden nog kort in functie, staan stil bij de inperking van grondrechten tijdens de oorlog en benadrukten dat het parlement de hoeder van die democratische verworvenheden is. Ter illustratie kregen koning en kroonprinses een klein kistje met onder een glazen stolp een boekje waarin de grondrechten zijn afgedrukt — het fundament van constitutionele monarchie en parlementaire democratie in Nederland. De symboliek sloot aan bij historische momenten: op 10 mei 1940 werd het parlement door de bezetter buitenspel gezet, en Prinsjesdag 1945 verliep sober omdat het noodkabinet nog niet kon spreken; twee maanden later hield de vorstin de troonrede.
Tijdens de bijeenkomst werden ook zes parlementsleden herdacht die de oorlog niet overleefden: De la Bella, Colijn, Wiardi Beckman, Van Gelderen, De Jong en De Visser. Vijf stierven in Duitse gevangenschap; één pleegde op de dag van de Nederlandse capitulatie zelfmoord met zijn gezin. Drie van hen waren Joods; behalve ARP-leider Colijn waren de meesten socialist of communist.
Sprekers verbonden de herinnering aan actuele lessen: generaal b.d. Peter van Uhm riep op tot respectvol politiek handelen en samenwerken in het algemeen belang; premier Schoof verwees naar het begin van het Neurenbergtribunaal op dezelfde dag als de eerste naoorlogse troonrede en benadrukte internationale rechtsorde en het Nederlandse overlegmodel tussen werkgevers, werknemers en overheid als te koesteren verworvenheden. Ook drie huidige Kamerleden deelden persoonlijke oorlogservaringen of familiegeschiedenissen, waarmee de link tussen verleden en heden werd verstevigd.
De herdenking eindigde met muziek en de oproep om de democratie niet als vanzelfsprekend te beschouwen: vrijheden bieden ruimte maar stellen ook grenzen, en behoeven bescherming en aandacht van politici en samenleving.