Eenzame senioren: de rol van bewegen (beleid)
In dit artikel:
Eenzaamheid onder senioren is een urgent maatschappelijk probleem dat vraagt om een gezamenlijke lokale aanpak, waarbij gemeenten een centrale rol spelen. Meer dan een miljoen Nederlanders voelen zich sterk eenzaam, met name ouderen van 75 jaar en ouder vormen een kwetsbare groep, mede door vergrijzing en steeds meer eenpersoonshuishoudens. Eenzaamheid gaat gepaard met gevoelens van leegte, verdriet en angst, en kan ernstige gevolgen hebben zoals een verhoogde kans op depressie, dementie en vroegtijdig overlijden.
Sport en bewegen worden gezien als effectieve middelen om eenzaamheid te verminderen, omdat ze sociale contacten stimuleren en bijdragen aan een betere fysieke en mentale gezondheid, waardoor senioren actiever kunnen participeren in hun omgeving. Vanuit wettelijke kaders zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Wet publieke gezondheid krijgen gemeenten de taak om eenzaamheid vroegtijdig te signaleren, te voorkomen en terug te dringen.
Landelijk beleid, onder meer vastgelegd in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Actieprogramma Eén tegen Eenzaamheid, stimuleert gemeenten en samenwerkingsverbanden om lokale initiatieven te ontwikkelen die sociale basis en samenhang versterken. Het actieprogramma richt zich op alle leeftijden maar legt bijzondere nadruk op ouderen. Gemeenten vormen vaak coalities met maatschappelijke organisaties, bedrijven en inwoners om geïntegreerde lokale aanpakken te implementeren, waarbij sport en bewegen een belangrijke rol spelen.
Daarnaast worden gemeenten ondersteund met toolkits en handvatten om eenzaamheid onderdeel te maken van lokaal beleid en integrale preventieprogramma’s. Het Preventieakkoord biedt gemeenten ruimte om gekoppelde maatschappelijke problemen zoals armoede en stress ook aan te pakken en zo bredere gezondheidseffecten te bevorderen. Jaarlijks wordt de Week tegen Eenzaamheid georganiseerd om lokaal aandacht te vragen en initiatieven te versterken.
In essentie vergt het terugdringen van senioren-eenzaamheid een mix van beleid, lokale samenwerking en het benutten van sport en beweging als sociale en gezondheidsbevorderende instrumenten, waarbij gemeenten de regierol in handen hebben.