Een zonnestroomnet is in Afrika vaak onbetaalbaar - tot Nederlandse bedrijven om de hoek komen kijken
In dit artikel:
In Haarlem bouwt Independent Energy onder leiding van Peter van Zwol en compagnon Frank Hoogers complete, verplaatsbare minigrids — zeecontainers vol omvormers, accu’s en stuurkasten — die straks afgelegen dorpen in Nigeria van zonnestroom voorzien. Het eerste systeem dat nu wordt verscheept heeft een vermogen van circa 140 kW en kan ongeveer 750 aansluitingen bedienen; elke aansluiting voorziet gemiddeld zo’n zes bewoners. De installaties zijn modulair: extra panelen en batterijen kunnen meevergroeien met de vraag en meerdere dorpennetwerken zijn in de toekomst aan elkaar te koppelen om kosten en betrouwbaarheid te verbeteren.
Het project speelt zich af in Nigeria, waar landelijke elektriciteitsnetten alleen rond grote steden bestaan. Veel plattelandsgemeenschappen leggen daarom zelf netten aan. Zonne-energie is er overvloedig en goedkoop nadat de initiële investering is gedaan, maar die aanloopkosten blijven voor dorpen vrijwel onbetaalbaar: een volledig minigrid kost al snel enkele tonnen. Commerciële banken financieren zulke projecten meestal niet — te kleine bedragen en te hoge risico’s — waardoor een financieringskloof is ontstaan die ook door het Internationaal Energieagentschap en de Wereldbank wordt vastgesteld.
Nederlandse partijen springen juist in die leemte. Atradius Dutch State Business, de exportkredietverzekeraar die sinds de klimaattop van Glasgow meer op groene energie richt, biedt garanties en deelt risico’s om projecten van Nederlandse ondernemers mogelijk te maken. Volgens Atradius-specialist Max ten Have opent die ondersteuning markten waar anders geen financiering voor te vinden is. Dit maakt lagere kosten en voorfinanciering mogelijk, waarna lokale bewoners en ondernemers de investering in kleine termijnen terugbetalen via mobiele betalingen of, op sommige plekken, munten in meters — een eenvoudig pay-as-you-go-systeem.
Daarnaast groeit crowdfunding als financieringsroute. Platformen zoals Lendahand koppelen kleine particuliere investeerders aan offgrid-projecten; Atradius staat vaak garant voor deze leningen. Een eerdere campagne haalde 80.000 euro binnen drie uur op, een recente Zimbabwe-actie was in hetzelfde tempo goed voor ruim 250.000 euro. Atradius wil op termijn ook pensioenfondsen interesse laten tonen in zulke duurzame infrastructuurprojecten.
De impact van minigrids is direct en breed: kappers en winkels kunnen ’s avonds werken, marktdagen trekken meer bezoekers die hun telefoon opladen of ijs kopen, ondernemers keren soms terug uit de stad omdat de dorpse voorzieningen verbeteren, en huishoudens profiteren van gezondere binnenlucht doordat kaarsen en kachels minder nodig zijn. Scholen en naaiateliers winnen door langere werktijden en betere verlichting; koeling maakt handel in bederfelijke waren mogelijk. Van Zwol en Hoogers vergelijken de ontwikkeling met de historische groei van lokale energievoorziening in Nederland — beginnend bij kleine, plaatselijke netten en uitgroeiend tot grotere netwerken.
Operationalisering gebeurt vaak via vooraf gefinancierde leveringen uit Nederland, met terugbetalingen via mobiele platforms zoals Flutterwave. Independent Energy verwacht dit jaar vijf systemen op te leveren en mikt op twintig in het volgende jaar. De groeimarkt is enorm: in Nigeria zouden nog zo’n zeventig miljoen mensen geen aansluiting op het landelijke net hebben. Atradius spreekt van een vrijwel oneindige markt voor kleinschalige zonne-energiesystemen in ontwikkelingslanden, mits financiering en risicodekking beschikbaar blijven.
Kortom: Nederlandse technologie en innovatieve financieringsconstructies — via exportkredietverzekeringen en crowdfunding — brengen offgrid-zonnestroom binnen bereik van afgelegen Afrikaanse gemeenschappen, met tastbare economische, sociale en gezondheidswinst als gevolg.