Een uitgekiende D66-strategie en oké, ook nog wat geluk voor Rob Jetten | column
In dit artikel:
Rob Jetten boekte in de laatste weken van de campagne een onverwachte sprong in de peilingen, mede dankzij een zorgvuldig opgebouwde uitstraling en een reeks gunstige toevalligheden. Campagneleiders van VVD, D66, GroenLinks-PvdA, CDA en JA21 bespraken donderdagochtend in Nieuwspoort hoe een politicus die kort daarvoor nog rond de 12 zetels stond, ineens het beeld van een winnaar wist te creëren.
De omslag begon twee weken voor de verkiezingen bij het RTL-debat, waar Jetten op het laatste moment alsnog mocht meedoen. Zijn vlotte, vrolijke en ad-rem optreden contrasteerde met tegenstanders die minder scherp overkwamen. Een eerdere aanval van Frans Timmermans — die Jetten tekort wilde zetten op zorgbezuinigingen — plakte niet. Eveneens gunstig was dat Henri Bontenbal diezelfde week minder overtuigde en bij Nieuwsuur strubbelde over het homobeleid op christelijke scholen, waardoor het CDA wat minder momentum kreeg.
Jetten speelde ook handig met televisie-optredens buiten de traditionele debatten: zijn finaleplaats in De Slimste Mens — de populaire publieke quiz — versterkte zijn toegankelijk imago. Dat riep bij sommige waarnemers vragen op over de rol van entertainmentprogramma’s in een naderende verkiezingsweek, maar campagnestaf rekende het eerder tot een welkom gelukje dat bij campagnes hoort. Zijn afwezigheid bij het SBS-debat, oorspronkelijk gezien als nadeel, bleek achteraf ook strategisch voordelig: daardoor bleef de controverse over de vermeende ‘jokers’ rond zorgbezuinigingen minder prominent.
Tegelijk speelde ook de houding van Geert Wilders en de PVV een rol. Wilders sloeg interviews en debatten over en miste daardoor wedstrijdritme; sommige analisten vermoeden zelfs dat hij ditmaal niet per se op het premierschap uit was. Dat de PVV desondanks samen met D66 hoog eindigde, verandert weinig aan de regeringsvorming: vrijwel alle partijen sluiten Wilders uit, terwijl Jetten met de huidige beeldvorming veel sterker oogt als potentiële formateur voor het Torentje.
Samengevat: Jettens opmars was geen puur toeval, maar een mix van beeldvorming, slimme sloganvoering, debatprestaties, fouten van concurrenten en een paar geluksmomenten in de media. Die combinatie maakte van hem de felbegeerde winnaar waarmee anderen zich graag associëren.