Een nieuwe generatie wijnmakers wil Turkse wijn op de kaart zetten, ondanks de vele hindernissen
In dit artikel:
Ceylan Ertörer loopt tussen de wijnranken van Hus Winery in Urla, aan de westkust van Turkije, en proeft een syrahdruif. Zij opende de wijngaard in 2018 samen met haar Chileense man Juan Diaz Leon; sinds 2019 produceert het paar eigen wijn. Diaz Leon overleed in 2021, maar zijn nalatenschap leeft voort in de productie en in een aan hem gewijde wijn. Ertörer richt zich bewust op lokale rassen: naast bekende variëteiten maakt ze bornova misket (een frisse witte) en öküzgözü-bogazkere, en experimenteert ze met de inheemse urla karasi.
Turkije is een wereldspeler in druivenproductie en herbergt ongeveer 1.400 inheemse variëteiten; archeologisch gezien behoort het land tot de oudste wijngebieden. Toch gaat maar zo’n 3 procent van de oogst naar wijn — de rest is tafelfruit, rozijnen of molasse — en per hoofd van de bevolking wordt er minder dan een liter wijn per jaar gedronken. Dat lage consumptieniveau hangt samen met historische breuken: de Armeense genocide van 1915 en de gedwongen uitwisseling van Grieken in 1923 maakten een einde aan veel christelijke wijntradities en -kennis.
Wijnexpert Levon Bagis werkt al twee decennia aan een revival van die vergeten rassen. Als medeoprichter van Yaban Kolektif speurt hij Anatolië af naar vergeten druiven en helpt lokale producenten nieuwe wijnen te ontwikkelen. Zijn boodschap: internationale markten hebben geen extra cabernet sauvignon nodig; wat telt is het beschermen en benutten van unieke lokale soorten.
De opmars van Turkse kwaliteitswijn wordt echter bij meerdere kanten geremd. Klimaatverandering en aanhoudende droogte zetten regio’s als Urla onder druk; Ertörer noemt deze zomerextremen en een krimpend wateraanbod als directe zorgen waarvoor waterbesparing noodzakelijk is. Politiek-economische hindernissen vormen een minstens zo grote barrière: hoge accijnzen maken alcohol voor veel Turken onbetaalbaar en sinds 2013 geldt een verbod op reclame voor alcoholhoudende dranken. Daardoor hebben veel kleine wijnhuizen nauwelijks middelen om zichzelf te promoten. Nieuwe regelgeving en onzekerheid bedreigen de toekomst van een deel van de circa 185 geaccrediteerde producenten.
Ondanks die tegenwind tonen producenten vindingrijkheid: Hus verenigt wijngaard, restaurant en maakt deel uit van de Urla Wijnroute — een toeristische trekker die na de pandemie in belang groeide. Ongeveer 30 procent van de gasten bij Hus komt uit het buitenland en veel bezoekers zijn verrast door de kwaliteit van Turkse wijnen. Voor voorvechters als Ertörer en Bagis is dat bewijs dat Turkije, mits bescherming van inheemse rassen en meer ruimte voor promotie, het potentieel heeft om zich als wijnland op de kaart te zetten. De opbloei blijft fragiel: zonder ingrepen tegen droogte en zonder ruimere marktkansen lopen veel unieke druivensoorten risico van uitsterven.