Edwin de Vries viert 15e verjaardag van zijn hitmusical Soldaat van Oranje: 'Mijn vader had dit moeten meemaken'
In dit artikel:
Acteur en schrijver Edwin de Vries (75) oogstte in de jaren negentig bekendheid met tv-series als In de Vlaamsche Pot, maar zijn grootste succes kwam als maker van de musical Soldaat van Oranje. De voorstelling viert op 30 oktober haar vijftiende verjaardag — een zeldzaamheid in de Nederlandse theatergeschiedenis — en heeft inmiddels ruim vierduizend opvoeringen achter de rug. Half september was De Vries in Vlissingen toen zijn vrouw, actrice Monique van de Ven, een oeuvreprijs kreeg tijdens Film by the Sea; zij kreeg een zeven minuten durende staande ovatie van het publiek.
Het idee voor de musical ontstond twintig jaar geleden toen producent Fred Boot De Vries vroeg het boek van verzetsheld Erik Hazelhoff Roelfzema te bewerken. Aanvankelijk twijfelde De Vries omdat de verfilmde versie zo bekend en geliefd is, maar na herlezing zag hij kansen: hij beperkte de twintig personages uit het boek tot negen archetypes en koos bewust voor een jonge cast — personages van rond de twintig, in de leeftijd van zijn zoon — om de energie en kwetsbaarheid van die generatie te vangen. Regisseur Theu Boermans en producent Robin de Levita sloten zich bij het team aan; generaal Dick Berlijn en Defensie hielpen locatie te vinden in de verwaarloosde hangar van Valkenburg.
Een cruciale reden voor het succes was de vormgeving: in plaats van traditionele decorwissels draait het publiek op een grote draaischijf langs verschillende sets. Dat concept — het publiek bewegen in plaats van de decors — maakte de voorstelling uniek en stimuleerde de mond-tot-mondreclame. De technische uitvoering bracht grote uitdagingen: de draaischijf kon vanwege kabels niet meer dan 360 graden draaien, wat De Vries dwong tot uitgebreide herschrijvingen en het schrappen en herschikken van scènes. De try-outs vroegen intensieve aanpassingen; een eerste versie van de voorstelling moest in korte tijd van middernachtlange speelduur naar ongeveer 2,5 uur worden teruggebracht.
Financieel was het project riskant: investeerder Alex Mulder stak circa 10 miljoen euro in de productie. De Vries weigerde een uitkoop en koos voor winstdeling; dat bleek lucratief en gaf hem financiële rust als zzp’er. Artistiek blijft hij betrokken: hij bezoekt regelmatig voorstellingen om de kwaliteit te bewaken en geeft waar nodig aanwijzingen aan nieuwe acteurs. Vijf jaar geleden werden, mede met hulp van de Britse schrijver Jeremy Brock, tekstuele en muzikale herzieningen doorgevoerd — ook met het oog op een geplande Engelse versie in Londen die uiteindelijk niet doorging vanwege gestegen kosten na corona en de Brexit.
Voor De Vries is het thema van de Tweede Wereldoorlog persoonlijk beladen: zijn vader zat in het verzet, werd gevangengenomen in het Oranjehotel en ontsnapte op Dolle Dinsdag. Die familiegeschiedenis voedt zijn langdurige interesse in oorlogsverhalen en verklaart waarom hij daar zoveel van zijn werk aan wijdde. De voorstelling confronteert publiek met morele vragen — "wat zou jij doen?" — en blijkt ook scholieren diep te raken; na schoolvoorstellingen worden regelmatig gesprekken georganiseerd.
De Vries ziet ook hedendaagse weerklank: beelden van Oekraïense verdedigers en recente conflicten maken dat het onderwerp van verzet en oorlog ook nu weer urgent voelt. Of Soldaat van Oranje hem zal overleven, weet hij niet; buitenlandse uitbreidingen zijn onzeker, en de Nederlandse theatermarkt heeft intussen meer concurrentie gekregen. Toch juicht hij het toe dat anderen het thema oppakken en er nieuwe versies en verhalen van maken. Zijn trots is vooral persoonlijk: dat een stuk dat hij schreef al vijftien jaar duizenden mensen bereikt en zo een doorvertelling van de geschiedenis mogelijk maakt.