Econoom wil ommekeer in pensioenstelsel: macht terug naar werknemers en gepensioneerden
In dit artikel:
Econoom Menno Tamminga stelt in een scherpe column in Wynia’s Week dat het Nederlandse pensioensysteem een grondige bestuurlijke herziening nodig heeft. Zijn kritiek richt zich op de huidige machtsverhoudingen: werkgevers en vakbonden domineren nog altijd de besturen van pensioenfondsen, terwijl het beheerde vermogen — circa 1.600 miljard euro voor ruim tien miljoen Nederlanders — feitelijk toebehoort aan werknemers en gepensioneerden.
Sinds de invoering van de Wet toekomst pensioenen (WTP) in juli 2023 verandert de aard van pensioenopbouw: het collectieve vermogen wordt in praktijk uitgesplitst in individuele potjes waarvan de uiteindelijke hoogte sterk afhankelijk is van de beleggingsresultaten. Tamminga waarschuwt dat deelnemers daardoor meer risico lopen, terwijl gepensioneerden vanwege hun lagere risicobereidheid juist minder kunnen profiteren van rendementen. Cruciaal is dat deelnemers wél de gevolgen van beleggingen merken, maar niet de feitelijke zeggenschap hebben over die keuzes.
Daarbij ziet Tamminga een belangentegenstelling: werkgevers en vakbonden hebben baat bij lage premieafspraken (minder loonkosten, hoger nettoloon), maar gepensioneerden zijn vooral gebaat bij stabiele, inflatievolgende uitkeringen. Door die botsing is de traditionele rol van sociale partners volgens hem achterhaald. Ook de afnemende invloed van vakbonden — nog slechts circa 11% vakbondsleden onder werkenden — en het feit dat werkgevers geen toekomstige betalingsverplichtingen meer hebben richting fondsen onderstrepen die noodzaak.
Enkele politieke signalen lijken die richting te bevestigen; partijen als CDA en BBB pleiten voor heroverweging van bestuursvormen en voor professioneel, verantwoordingdragend bestuur. Tamminga pleit uiteindelijk voor zelfstandige pensioenorganisaties die als sole focus het beste rendement voor deelnemers nastreven en waarin werknemers en gepensioneerden daadwerkelijk vertegenwoordigd zijn, zodat pensioengeld niet als politiek instrument kan worden ingezet.