Dwingen patiënten de zorg tot meer bureaucratie?
In dit artikel:
De Volkskrant-journalist en columnist, gespecialiseerd in financieel-economische onderwerpen, bespreekt het groeiende probleem van no-shows in de zorg: patiënten die afspraken maken maar niet komen opdagen. Uit een berekening van het Franciscus-ziekenhuis in Rotterdam bleek dat van 726.381 geplande consulten en behandelingen vorig jaar 49.233 niet doorgingen of te laat werden afgezegd. Zulke uitval leidt tot flinke verspilling: leeggelopen operatiekamers en voorbereidingen voor niets, langere wachttijden en verergering van aandoeningen. Volgens het artikel lopen de kosten in de zorg door no-shows op tot honderden miljoenen, mogelijk meer dan een miljard.
Nationaal onderzoek van Eén Vandaag kwam uit op circa 800.000 no-shows in ziekenhuizen; in ongeveer 70 procent van de gevallen gaat het om vergeetachtigheid. Andere oorzaken zijn gebrek aan digitale vaardigheden, vervoerproblemen, angst voor behandeling, hoge parkeerkosten en taalknelpunten bij mensen met een migratieachtergrond (bijvoorbeeld onbegrip rond instructies als nuchter blijven). Privacyregels maken het ook lastiger voor instellingen om persoonsgegevens te gebruiken om patiënten te bereiken.
Zowel ziekenhuizen als tandartsen, fysiotherapeuten en particuliere klinieken zoeken naar remedies. Sommige instellingen hanteren boetes; het Albert Schweitzer-ziekenhuis in Dordrecht rapporteerde vorig jaar 150.000 euro aan boetegelden en een daling van no-shows. Wettelijk is het vragen van een vergoeding voor niet-nakomen van afspraken niet verboden en tarieven zijn niet voorgeschreven; zorgverleners mogen zelf een wegblijftarief bepalen. Incassotrajecten blijken vaak weinig effectief en duur, omdat patiënten regelmatig weigeren te betalen.
Andere oplossingen die worden genoemd zijn aanbetalingen of vooraf betalen — gebruikelijk in de horeca en de kappersbranche — maar die botsen met het uitgangspunt dat medische zorg voor iedereen toegankelijk moet blijven. Een bredere consequentie is dat no-shows de administratieve last in de zorg vergroten: meer mensen moeten achter de schermen afspraken herschikken, waardoor er paradoxaal genoeg minder ruimte overblijft voor directe zorgverlening.