Duurzame gedragsverandering? Zo pas je het Fogg Behavior Model toe

In dit artikel:

Veel gedragscampagnes mislukken omdat ze zich beperken tot informeren of ‘bewustwording’; dat leidt zelden tot daadwerkelijke verandering. Het artikel behandelt het Fogg Behavior Model van gedragswetenschapper BJ Fogg en legt uit waarom dit eenvoudige model juist wél praktisch toepasbaar is voor duurzame gedragsinterventies. Het model stelt dat gedrag alleen optreedt als drie factoren tegelijk aanwezig zijn: Ability (gemak/vaardigheid), Prompt (aanzet/trigger) en Motivation (motivatie).

Belangrijkste punten
- Wie: BJ Fogg (bedenker van het model), beleidsmakers, communicatieadviseurs, zorginstellingen en gemeenten die gedragsverandering willen stimuleren.
- Wat: Uitleg van het Fogg-model en concrete toepasbare interventies gericht op duurzaam gedrag.
- Waar/wanneer: Toepasbaar nu en lokaal — voorbeelden zijn ziekenhuizen/verpleeghuizen en gemeenten.
- Waarom: Omdat kennisoverdracht alleen niet genoeg is; door te werken aan ability en prompts kun je vaak met minder motivatie al veel bereiken.

Praktische toepassing — twee voorbeelden
1) Meer plantaardig eten voor hartpatiënten (ziekenhuis/verpleeghuis)
- Ability: maak plantaardig de standaardoptie (vlees pas laten kiezen), zet vega’s prominent op het buffet, train personeel.
- Prompt: verspreid gerichte informatie via flyers, artsen of posters op strategische plekken.
- Motivatie: gebruik beïnvloedingsprincipes (bijv. sociale normen, plezier/gezondheid) in communicatie om extra motivatie te leveren.

2) Beter afval scheiden in een gemeente
- Ability: deel kleine aanrechtbakjes uit, geef simpele sorteerkaarten, kleur/pictogrammen op containers, vaste ledigingsdagen, gratis transportmiddelen voor grof vuil, AI-hulplijn voor foto’s van afval.
- Prompt: herinneringen via afval-apps of stickers op containers die twijfelaars naar de juiste informatie leiden.
- Motivatie: benut sociale normen (“82% in jouw buurt scheidt goed”), complimenten/waarschuwingen, gamification en buurtstatistieken (CO₂-besparing, compostgewichten).

Praktische aanbeveling
Begin met Ability omdat je daar vaak de meeste invloed op hebt; maak het gewenste gedrag zo makkelijk mogelijk, zet een slimme prompt in op het juiste moment en geef mensen een korte boost in motivatie. Het Fogg-model is eenvoudiger dan complexere modellen (zoals COM-B) en daardoor een uitstekend startpunt voor kleinschalige interventies, ook al is het voor zeer ingewikkelde veranderingen mogelijk te beperkt.

Kort: wil je duurzaam gedrag stimuleren, stop met alleen informeren en ontwerp interventies die gedrag daadwerkelijk mogelijk, zichtbaar teweegbrengen en op het juiste moment activeren.