Duizenden Roma en Sinti uit Europa vereren 'Zwarte Sara', maar zonder zelfbenoemde Friese 'zigeuner' Jan

In dit artikel:

In het Zuid-Franse dorp Les Saintes-Maries-de-la-Mer komen jaarlijks tienduizenden Roma en Sinti uit heel Europa samen voor de pelgrimage ter ere van hun patroonheilige, Sint Sara. Dit jaar viel vooral het gemis van Jan Dam op, een 81-jarige Friese man die bekendstond als ‘de laatste echte zigeuner’ vanwege zijn traditionele nomadenbestaan met paard en wagen. Jan, de enige Nederlander die met paard en wagen naar deze bedevaart trok, verblijft sinds tweeënhalf jaar na een hersenbloeding in een gesloten afdeling van een ziekenhuis in Nîmes.

Zijn vriendin Carine Jacqueson, zelf van Roma-komaf, bezocht dit jaar namens hem het feest en verzorgde de huifkar die Jan zelf had gebouwd. Deze huifkar blijft een symbool van hun nomadische levensstijl en trekt veel aandacht van toeristen. Ook zijn het Fjordenpaard Abel, dat Jan ooit kocht, werd een rustige oude dag gegund op een typische Camargue-boerderij. Jan en Carine deelden een lange geschiedenis van reizen en verbondenheid met de Roma-gemeenschap, waarbij Jan sinds bijna een halve eeuw de nomadenlevenswijze volgde, geïnspireerd door zijn jeugdherinnering aan rondtrekkende zigeuners en familiebanden met Roma-bloed.

Het traditionele feest, dat zijn huidige vorm sinds 1935 kent, draait om de processie met het beeld van Zwarte Sara, een figuur die in de lokale katholieken traditie een heilige is en symbool staat voor het Roma-volk. De processie gaat gepaard met muziek en feestelijkheden in het vissersdorp, hoewel de sfeer volgens Carine verandert door strengere regels en de invloed van jonge generaties die meer op hun telefoon gericht zijn. De pelgrimage blijft echter een belangrijk moment van saamhorigheid en cultureel erfgoed voor de Roma en Sinti, ondanks de uitdagingen van modernisering en integratie. Het ontbreken van Jan Dam benadrukt het verlies van een unieke persoonlijkheid die de oude tradities nog levend hield.