Draaiende Jetten ineens 'reddende engel' met plan voor tien nieuwe steden: 'Vals'
In dit artikel:
Rob Jetten — jarenlang D66-politicus die mede door het vasthouden aan strikte stikstofregels werd gezien als rem op woningbouw — maakte deze maand een abrupte koerswijziging. In een recent televisiedebat pleitte hij voor grootschalige nieuwbouw: honderdduizend woningen per jaar, gerealiseerd onder meer door het aanleggen van tien nieuwe steden. Eén concreet plan is „IJstad” bij Amsterdam, met ongeveer 60.000 woningen en een geraamde kostenpost van circa 20 miljard euro. Jetten wil daarnaast sneller woningdelen en woningverdelen toestaan; volgens onderzoekers van de Universiteit Maastricht zou dat op korte termijn zo’n 200.000 mensen van onderdak kunnen voorzien.
De ommezwaai wekt veel weerstand. Critici noemen het beleid verraderlijk omdat D66’s eerdere stikstofaanpak volgens hen heeft bijgedragen aan de huidige krapte op de woningmarkt. Er bestaat bovendien zorg over de ruimtelijke en ecologische gevolgen: winnen van landbouwgrond en mogelijk ingrijpen in Natura 2000-gebieden roepen protest op bij boeren en natuurorganisaties. Praktische knelpunten worden ook genoemd: het elektriciteitsnet is op veel plekken al overbelast, en er is gevreesd voor nieuwe vormen van segregatie of gettovorming in sterk verstedelijkt land.
Tegelijkertijd schetst het artikel de menselijke tol van de woningcrisis, met name voor kwetsbare vrouwen. Twee voorbeelden (namen gefingeerd) illustreren dit: Lara (39) belandde na inkomensverlies en het onvindbaar zijn van een betaalbare huurwoning op een oude zolder bij haar ex-partner, waar ze zich onveilig voelt. Lonneke (57), ex-kankerpatiënt, raakte na opeenvolgende tijdelijke contracten en stijgende huren dakloos; ze zwierf tussen onveilige opvangadressen en belandde tijdelijk in een kamer bij een alcoholverslaafde huisbaas die haar mishandelde. Beide vrouwen ervaren machteloosheid en wanhoop en voelen zich mede de dupe van jarenlang vertraagde bouw door stikstofbeleid.
De schrijver plaatst Jettens voorstel in een bredere historische en sociale context door het delen van woningen te relateren aan de communale woonvormen uit de Sovjetperiode, waar gedwongen huisdeling vaak tot ernstige woononzekerheid en conflicten leidde. Daarmee wordt de vraag opgeworpen of grootschalig delen echt een acceptabele oplossing is of eerder een ineenkrimpen van woonprivacy en zelfstandigheid.
Politieke spelers reageren verschillend: CDA’er Henri Bontenbal ziet kansen om nieuwe migratiestromen – statushouders, nareizigers en expats – onder te brengen in die nieuwe stadswijken. Voor veel getroffen burgers is Jettens draai echter te laat. Lonneke zegt dat het beleid van de afgelopen jaren haar al op straat heeft gezet; de huidige plannen bieden weinig troost voor wie nú zonder vaste woonplek zit.
Kortom: Jettens ambitie om snel veel woningen te bouwen en regels losser te trekken stuit op ecologische, infrastructuur- en sociale bezwaren, terwijl de voorbeelden uit de praktijk de acute urgentie en de breuklijnen in de samenleving benadrukken.