Door toedoen van ministerie ligt dijkversterking Schiermonnikoog ineens stil. 'Kan niet waar zijn, dachten we'
In dit artikel:
Wetterskip Fryslân heeft de voorbereidingen voor een geplande vier kilometer lange dijkversterking op Schiermonnikoog stilgelegd, nadat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat signaleerde dat de rekenregels voor overstromingsrisico’s voor de Waddeneilanden mogelijk worden versoepeld. Dagelijks bestuurder Frank Jorna zegt zich hierdoor verrast te voelen: „We voelen ons overvallen.” Wethouder Johan Hagen noemt de ontwikkeling in het dorp verbijsterend; na bijna vier jaar samenwerking tussen meerdere partijen dreigt het project te stranden.
Sinds 2021 wordt gewerkt aan een plan dat voorziet in een verbrede, groene dijk zonder asfalt en plaatselijke ophoging bij het dorp. Voor het totale project is 61 miljoen euro gereserveerd; in de voorbereiding is al 6,6 miljoen uitgegeven. Als het werk niet doorgaat, zijn die voorbereidingskosten vrijwel verloren. Jorna en regionale bestuurders hopen de minister nog voor het einde van het jaar te bewegen vast te houden aan het huidige plan en vragen daarbij nadruk op respect voor het eiland en zijn landschap.
De aanleiding voor het discussiepunt is een rekenanalyse van Deltares. Waar de huidige landelijke norm op de Waddeneilanden een kans van maximaal één overstroming per 1000 jaar hanteert, worden nu ook twee soepelere opties overwogen: één keer per 300 jaar of één keer per 100 jaar. Omdat de potentiële schade bij overstromingen in dunbevolkte eilanden lager wordt ingeschat dan in de Randstad, kan dat betekenen dat minder ingrijpende maatregelen volstaan. Tegelijk zijn evacuatie- en schuilmogelijkheden op een eiland ingewikkelder, waardoor het veiligheidsvraagstuk geen eenvoudige rekensom is; in 2014 werd juist om die reden de strengere norm afgesproken.
Een twistpunt is of Schiermonnikoog al een lopend project is: het waterschap en de regio vinden van wel (bijna vier jaar voorbereiding), het ministerie hanteert de meer operationele definitie dat een project pas loopt als „de schep in de grond” gaat. Deze interpretatie houdt de definitieve besluitvorming in onzekerheid en kan tot uitstel of zelfs afstel leiden.
Als de norm wordt versoepeld kan dat grote gevolgen hebben: het eiland zou zelf moeten investeren in alternatieve veiligheidsmaatregelen, zoals hoogwatervluchtplaatsen, aanpassingen van infrastructuur en zoetwatervoorziening. Bestuurders vrezen bovendien dat uitstel nu op de langere termijn hogere kosten en meer onderhoud van de huidige dijk oplevert — of dat men over decennia alsnog grootschalig moet ingrijpen vanwege zeespiegelstijging. Ameland, Terschelling en Vlieland worden door de herberekening niet geraakt omdat hun dijken al zijn versterkt. Een definitief besluit van het ministerie wordt binnen enkele maanden verwacht.