'Door deze stolperstein wordt Rosetta als het ware herenigd met het gezin van haar broer'

In dit artikel:

Recentelijk bleek dat de Joodse Rosetta de Vries-van Straten tijdens de bezetting ondergedoken zat bij haar broer in Molenstraat 10 in Herwijnen. Donderdagmiddag — op haar geboortedag — werd daar een stolperstein (een struikelsteen ter nagedachtenis aan slachtoffers van de Holocaust) voor haar geplaatst.

Al in 2013 waren voor Bernard van Straten met zijn vrouw en zoon stolpersteinen op Molenstraat 10 gelegd; ook voor Mozes van Straten en zijn gezin lagen er stenen bij Waaldijk 44. De lokale historische vereniging Den Ouden Dijk ging daardoor lange tijd uit van twee Joodse gezinnen van elk drie personen die uit Herwijnen waren gedeporteerd. Dat beeld veranderde toen Ester Vink van Joodse Stichting Mikwe in oktober vorig jaar contact opnam met Marjan van Ooijen (secretaris van de vereniging). Bij Vinks onderzoek naar Joodse eigendommen viel de naam Rosetta de Vries-van Straten op — geboren in Herwijnen op 28 augustus 1885 — en zij vroeg waarom voor Rosetta geen stolperstein bestond, terwijl uit archieven bleek dat zij in april 1943 naar kamp Vught werd afgevoerd en later in Sobibor om het leven kwam.

Vervolgens startte de vereniging een zoekactie. Ze vonden Rosetta terug in een oud verenigingsblad uit 1996 (met verwisselde achternamen) en constateerden dat zij als ondergedoken persoon niet in de gemeentelijke registratie van Herwijnen stond. Hierdoor was zij lange tijd “vergeten” als lid van de familie van Straten. Rosetta, die als verpleegster werkte, was weduwe en had geen kinderen; het onderdak bij haar broers betekende in oorlogstijd een vorm van bescherming die uiteindelijk geen redding bood.

Haar naam stond al op een herdenkingssteen bij Kruisstraat 11 in Gorinchem en op het Joodse monument aan het Melkpad, maar die steen in Gorinchem was niet als stolperstein geregistreerd. Met de nieuwe steen in Herwijnen wordt Rosetta nu ook formeel herdacht bij de woning waar zij verbleef, en daarmee symbolisch “gereïntegreerd” in het gezin van broer Bernard.

Bij de plaatsing waren onder meer burgemeester Servaas Stoop en familie aanwezig, waaronder Ro Wiener-Kleinkramer (86), kleindochter van Rosetta’s zus Sophia. Voor aanwezigen markeert de steen zowel persoonlijke erkenning als een bredere herinnering aan de gedeporteerde Joodse gemeenschap — een betekenis die volgens familieleden extra actueel is gezien de hedendaagse zorgen over antisemitisme.