Doel volgende formatiefase: D66 en CDA moeten doorbraak vinden op stikstof en energie
In dit artikel:
D66 en CDA willen eerst het stikstofprobleem en de energieknelpunten oplossen voordat ze verder gaan met de rest van een regeerprogramma, blijkt uit gesprekken over het verkenningsverslag van Henk Koolmees dat vandaag in de Tweede Kamer werd besproken. Volgens betrokkenen vormen die twee dossiers de sleutel: als het “stikstofslot” en de netcongestie worden aangepakt, ontstaan ruimte om bedrijven te behouden en het woningaanbod te vergroten — en daarna verder te onderhandelen over andere thema’s.
Koolmees noemt vijf themavelden waar D66 en CDA zich op moeten richten; achter de schermen staat stikstof en energie bovenaan. De komende drie weken zoeken informateurs Wijers en Buma naar concrete voorstellen waar andere partijen nauwelijks omheen kunnen. Voor stikstof is er al een gezamenlijk reductieplan van provincies, gemeenten en LTO (boerenorganisatie) uit deze zomer dat als uitgangspunt geldt. Het plan sluit dwang tegen boeren als uiterste middel niet uit en zou juridisch toereikend kunnen zijn om het stikstofslot te doorbreken.
Op het gebied van energie ligt de prioriteit bij het oplossen van netcongestie: het volle elektriciteitsnet belemmert woningbouw en bedrijfsgroei. Een terugkeer van het Nationaal Groeifonds (het zogenoemde Wopke-Wiebes-fonds) wordt genoemd om met miljarden netbeheerders zoals Alliander en Stedin te steunen en zo het netwerk op te schalen.
Politieke haalbaarheid hangt sterk af van overige partijen. D66 en CDA moeten in hun plannen rekening houden met GroenLinks-PvdA, VVD, JA21 (en impliciet BBB). Een minderheidskabinet van D66 en CDA, mogelijk met VVD-deelname later, wordt breed genoemd: zulke regering zou steun van GL-PvdA en andere fracties op specifieke dossiers nodig hebben — vooral omdat GL-PvdA veel zetels in de Eerste Kamer heeft. VVD houdt zich voorlopig wat op afstand omdat voortijdige betrokkenheid GL-PvdA zou kunnen afschrikken; BBB wil geen doorgang van stikstofmaatregelen.
Er wordt ook gedacht aan deelname van individuele bewindspersonen van andere partijen op persoonlijke titel — bijvoorbeeld een minister migratie uit JA21-kringen of een minister Energie en Klimaat uit GL-PvdA — maar daarover zijn nog geen beslissingen.
Naast stikstof en energie moeten D66 en CDA ook knopen doorhakken over wonen, migratie en veiligheid. Koolmees riep in het debat op tot ontpolariseren en zoeken naar overeenkomsten; of Jetten en Bontenbal die pacificatie kunnen brengen, zal de vormingsfase de komende weken uitwijzen.