DNA legt families van Aziatische olifant bloot

In dit artikel:

26 augustus 2025 — Onder leiding van Wageningen University & Research is voor het eerst het volledige genoom van alle Aziatische olifant-ondersoorten in kaart gebracht. Het in Ecology and Evolution gepubliceerde onderzoek gebruikte DNA van 27 dieren uit vrijwel het hele verspreidingsgebied en toont vier duidelijke genetische clusters: Borneo, Sumatra, Sri Lanka en het Aziatisch vasteland. Daarmee is genetisch bevestigd dat de Sumatraanse populatie een eigen ondersoort vormt, die op de IUCN‑Rode Lijst als kritiek bedreigd staat.

De analyse rekonstrueert ook de evolutionaire stamboom: de gezamenlijke voorouder splitste zo’n 170.000 jaar geleden in twee takken (Borneo/Sumatra versus Sri Lanka/vasteland), waarna Borneo en Sumatra snel uit elkaar gingen; Sri Lanka en het vasteland scheidden pas ongeveer 48.000 jaar geleden. Deze tijdsschaal ondersteunt de bestaande ondersoortindeling op basis van morfologie en verspreiding.

Belangrijke praktische consequentie is dat conservatieplannen nu op genetische grondslag kunnen worden verfijnd. Met conserveringsgenetica kan men inteelt beperken en beslissen welke populaties apart beheerd of mogelijk samengebracht moeten worden om genetische diversiteit te waarborgen. Een opvallend resultaat is dat de Europese collectie olifanten — waarvan veel DNA-monsters uit de EAZA Biobank stammen — verrassend genetisch gevarieerd blijkt. Diergaarde Blijdorp, dat het Europese stamboek (EEP) beheert, speelde een centrale rol in het leveren van monsters en het coördineren van genetisch beheer, wat kansen biedt voor doelgerichter fokbeheer binnen Europese dierentuinen.

De studie benadrukt ook lacunes: de precieze oorsprong van de Borneose en Sri Lankaanse populaties vraagt om vervolgonderzoek. Meer genoomwerk kan de evolutionaire geschiedenis verder uitklaren en zo praktische handvatten geven voor zowel wildbeheer als fokprogramma’s om het voortbestaan van de Aziatische olifant te versterken.