Dit vinden Noorderlingen van het thema klimaat. 'Ik maak me daar zorgen om, wie niet?'
In dit artikel:
Klimaat krijgt in de noordelijke provincies geen dominante plek op de kiesagenda, maar blijft wel verdeeld onderwerp: uit een enquête onder 1.063 inwoners door onderzoeksbureau Enigma in opdracht van Dagblad van het Noorden blijkt dat 39% klimaat als een van de belangrijkste verkiezingsthema’s noemt. Wonen (54%), zorg (53%) en migratie (41%) scoren hoger. Jongere kiezers hechten gemiddeld meer waarde aan klimaatbeleid dan ouderen.
De grootste kloof loopt langs de politieke as. Onder kiezers die in 2023 links stemden in Groningen en Drenthe vindt 62% klimaat en milieu een van de topprioriteiten en 88% wil dat het volgende kabinet actief maatregelen neemt tegen klimaatverandering. Rechts-stemmers zijn veel minder bezorgd: slechts 14% noemt klimaat een hoofdthema en 29% wil dat het kabinet daar nu prioriteit aan geeft. Middenpartijen zitten ertussen; ongeveer 73% van het midden wil daadkracht na de verkiezingen.
Het Centraal Planbureau doorrekende de verkiezingsprogramma’s en concludeert dat de voorstellen van rechts leiden tot stilstand of zelfs meer uitstoot. VVD, NSC en SGP houden het klimaatdossier in stand; JA21 en BBB vergroten de broeikasuitstoot. Duidelijke reducties zijn geplande inzet van D66, GroenLinks-PvdA, ChristenUnie en Volt; het CDA levert een kleine verbetering. Op het stikstofdossier bieden GroenLinks-PvdA, D66, ChristenUnie en Volt oplossingen; VVD en CDA verbeteren het licht, maar NSC, BBB, SGP en JA21 leveren nauwelijks verbetering, wat woningbouw belemmert.
Deskundigen en kiezers schetsen verschillende gezichtspunten. Floris Boogaard, lector klimaatadaptatie aan Hogeschool Hanze, waarschuwt dat Nederland steeds vaker de gevolgen van klimaatverandering voelt — overstromingen, hitte, droogte en afnemende biodiversiteit — en pleit voor versnelling en innovatie: meer lokale waterberging, hergebruik van gezuiverd afvalwater en minder ingewikkelde regelgeving voor maatregelen. Hij noemt ook praktische voorbeelden (tijgermuggen, stijgende rol van hernieuwbare energie — vorige week leverden die bronnen 55% van de Nederlandse elektriciteitsvraag) en benadrukt dat weerstand tegen windmolens, zonnepanelen op landbouwgrond en lokale wateropslag de transitie belemmert.
Interviewfragmenten vanuit het Noorden illustreren politieke en sociale spanningen:
- Bort Hartog (48, GroenLinks-PvdA) ziet klimaat als urgente morele en economische kwestie, bekritiseert klimaatontkenning en grote multinationals en wil meer lokale eigendomsmodellen voor energie.
- Peter Timmerman (30, nu PVV) plaatst klimaat laag op de prioriteitenlijst; zijn zorgen gaan primair over migratie en veiligheid en hij vreest negatieve effecten op boeren en voedselprijzen.
- Theresia Bos (68, D66) is hoopvol en wil snel stikstof- en klimaatmaatregelen, met name einde aan megastallen en meer ambitie voor woningbouw.
- Sjoukje van Oosterhout (32, lijstduwer GroenLinks-PvdA) pleit voor het afbouwen van fossiele subsidies, een isolatieoffensief en grootschalige inzet van wind en zon als economische en sociale investering.
- Hilde Wendel (29, VVD) benadrukt realisme: voldoen aan EU-normen, combineren van groei met verduurzaming, oplossen van netcongestie en bouw van kernenergie, en het betrekken van bewoners in plaats van tegenstanders te overrulen.
Kort gezegd: klimaatbeleid is in het Noorden geen topprioriteit voor alle kiezers, maar politieke keuzes bepalen sterk of Nederland verder zal komen of juist stilstaat op CO2- en stikstofreductie. De verkiezingen bepalen welke koers — versnellen met ambitieuze maatregelen of vasthouden aan terughoudendheid en behoud — het volgende kabinet gaat volgen.