Dit is het smerige verhaal achter jouw tweedehands kleding
In dit artikel:
Fast fashion, onduidelijke wetgeving en ingewikkelde logistieke routes ondermijnen de Europese plannen om kleding circulair te maken — en de nieuwe afvalregels dreigen het probleem te verergeren. In sorteerhallen in Catalonië en andere EU-regio’s werken medewerkers zich uit de naad om enorme stromen gedoneerde kleding te verwerken; Europa heeft volgens betrokkenen simpelweg niet de capaciteit voor die aantallen.
Een onderzoek van Follow the Money, gebaseerd op handels- en douanegegevens, CO2-analyse en geolocatietracking met SmartTags, toont dat veel van die kleding via tussenhandelaren in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Pakistan wordt verwerkt en vervolgens vaak naar Afrikaanse markten wordt doorgezonden — soms zelfs weer terug naar Europa. De herziene Europese kaderrichtlijn afvalstoffen (WFD), die sinds januari 2025 geldt en tekstiel verplicht apart in te zamelen, legt meer verwerkingsdruk op organisaties die nu al overbelast zijn. Tegelijkertijd gelden strengere regels voor afvaltransport, wat legale uitvoer bemoeilijkt maar ook onbedoeld verschuivingen naar minder transparante handelsroutes stimuleert.
De hoeveelheid gebruikte kleding die de EU exporteert is de afgelopen twintig jaar bijna verdrievoudigd en bedroeg in 2024 ongeveer 1,26 miljoen ton. Handelsdata en SmartTag-tracking laten zien dat veel goederen via vrije zones in de VAE en speciale economische zones in Pakistan lopen; deze zones faciliteren doorvoer zonder echte invoercontrole, waardoor de milieu-impact en mogelijke misstanden buiten het zicht van EU-toezichthouders blijven. In één geval in Roemenië bleek uit inspecties dat zendingen die als herbruikbaar waren aangemeld in slechte staat verkeerden, maar toch werden vrijgegeven voor export. Grote handelshuizen zoals Garson & Shaw verschijnen regelmatig in de ketens, terwijl betrokken bedrijven weinig tot geen commentaar geven.
Analyses van duurzaamheidsadviesbureau Inèdit laten zien dat het verschepen van Europese kleding naar sorteercentra in de VAE en vervolgens verder distribueren de CO2-uitstoot sterk vergroot — tot wel een verdrievoudiging vergeleken met lokale verwerking. Hoewel hergebruik doorgaans minder vervuilend is dan nieuw produceren, slinkt het klimaatvoordeel wanneer kleding duizenden kilometers wordt vervoerd via ondoorzichtige hubs.
Activisten en sommige Europarlementariërs pleiten voor strengere toepassing van producentenverantwoordelijkheid (EPR) zodat merken moeten investeren in Europese sorteer- en recyclinginfrastructuur. Zonder die investeringen en zonder een sterke vraag naar gerecyclede vezels breekt mogelijk een 'textielcrisis' uit: sociale sorteerbedrijven zoals Fundació Deixalles en andere inzamelaars kampen al met steeds meer niet-herbruikbare kleding en twijfelen of het systeem dit kan blijven dragen.