Dit is de volledige tekst van de troonrede 2025: koning roept op tot samenwerking na kabinetsval
In dit artikel:
Koning Willem-Alexander sprak dinsdag in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag de troonrede 2025 uit, waarmee het parlementaire jaar formeel van start ging. De koning schetste de prioriteiten van het kabinet en benadrukte dat regeringsbeleid in deze periode sterk afhankelijk is van steun in de Tweede en Eerste Kamer, nu het kabinet op een smalle parlementaire basis staat. De troonrede fungeert zoals gebruikelijk als beleidskompas voor regering en Staten-Generaal en markeert een tijd van nieuwe verkiezingen.
Binnenlandse zorgen krijgen volgens de troonrede prioriteit: inkomen, veilige woonomgeving, woningvoorraad, toegankelijke zorg en degelijk onderwijs. Woningbouw en het wegnemen van het stikstofblok zijn urgent gezien de noodzaak om meer huizen te bouwen, investeringen mogelijk te maken en een omvangrijke onderhoudsopgave aan infrastructuur te realiseren. Het kabinet zet het Startpakket Nederland van het Slot voort en wil landbouw, natuur en industrie in balans brengen. In de aankomende Nota Ruimte worden thema’s als woningbouw, natuur, defensie, energietransitie en klimaatadaptatie integraal benaderd; daarbij zijn vier locaties voor grootschalige woningbouw aangewezen.
Het kabinet erkent grote maatschappelijke polarisatie en roept op tot meer luisterbereidheid en compromisvaardigheid tussen politiek en samenleving. Een eerste concrete prioriteit is het afronden van de parlementaire behandeling van nieuwe migratiewetgeving: grip op migratie blijft een van de belangrijkste zorgen onder de bevolking. Verder blijft het kabinet doorwerken aan langlopende hersteloperaties voor Groningers, ouders die door de toeslagenaffaire zijn getroffen en mensen die achteraf een te lage WIA-uitkering ontvingen, met de belofte regels eenvoudiger te maken om herhaling te voorkomen.
Veiligheid krijgt extra aandacht: zowel buitenlands—forcerende defensie-uitgaven na recente NAVO-besluiten—als binnenlands, met maatregelen tegen onveiligheid op straat, huiselijk geweld en femicide. In de begroting voor 2026 is extra geld gereserveerd voor stationveiligheid, opvangplaatsen voor slachtoffers van huiselijk geweld en andere veiligheidsmaatregelen. Op zorggebied worden het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord, de Hervormingsagenda Jeugd en het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg genoemd als basis voor verdere invulling om zorg toegankelijk te houden.
Economisch beeld is gemengd: werkloosheid blijft laag en armoede daalt, terwijl reële inkomens volgend jaar verbeteren door loonstijgingen en eerdere maatregelen. Tegelijkertijd is economische groei onvoldoende en maken ondernemers zich zorgen over het investeringsklimaat. Als reactie wil het kabinet regeldruk verminderen, een nationale investeringsinstelling voorbereiden en fors investeren in de halfgeleiderindustrie; de regeling voor lagere industriële energiekosten wordt verlengd tot 2028.
Internationaal staan vooral de oorlog in Oekraïne en de humanitaire crisis in Gaza centraal. Nederland blijft militaire en diplomatieke steun aan Oekraïne verlenen; recent is besloten Nederlandse luchtverdedigingseenheden en 300 militairen in Polen te stationeren. Tegelijkertijd zet het kabinet in op internationale druk voor een staakt-het-vuren in Gaza en pleit voor een gezamenlijke Europese aanpak, met de oproep om binnenlandse verdeeldheid rond dit onderwerp te vermijden.
Ten slotte riep de koning kiezers op om op 29 oktober hun stem te gebruiken en richtte hij een woord van verantwoordelijkheid tot de leden van de Staten-Generaal. De troonrede onderstreept dat in onzeker tijden overleg en samenwerking tussen regering, parlement en decentrale overheden nodig blijven om concrete resultaten te boeken.