Diplomatieke confrontatie met Rusland over satellietverstoringen escaleert
In dit artikel:
Het verhaal dat het gps-signaal van het vliegtuig van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen deze week zou zijn verstoord, blijkt complexer dan aanvankelijk gemeld. Piloten gaven aan hun gps niet te hebben kunnen gebruiken en papieren kaarten te hebben geraadpleegd, maar analisten twijfelen aan die lezing en er is geen rechtstreeks bewijs dat Rusland het incident heeft veroorzaakt, ondanks snelle beschuldigingen van onder anderen premier Rutte.
Tegelijkertijd groeit het aantal meldingen van gps- en satellietverstoring aan de oostgrens van Europa — met name rondom de Baltische staten — en die verstoringen raken ook civiele luchtvaart en scheepvaart. Omdat satellietsignalen zwak zijn wanneer ze de aarde bereiken, zijn ze relatief gemakkelijk te storen; vaak gaat het om bijeffecten van pogingen om gps‑gestuurde drones te dwarsbomen in de oorlog tegen Oekraïne. Niet alleen navigatiesatellieten worden getroffen, ook communicatiesatellieten en tv-satellieten worden volgens eerder onderzoek aangevallen.
Diplomatiek loopt de spanning al jaren op. In maart dienden acht Europese landen, waaronder Nederland, een klacht in bij de Internationale Telecommunicatie-unie (ITU). Volgens deskundigen en juristen schendt het opzettelijk verstoren van ruimteactiviteiten het Ruimteverdrag, maar Rusland beroept zich op een andere lezing: in documenten bij de ITU stelde Moskou recent dat bepaalde satellieten, waaronder Starlink (Elon Musk) en systemen van Eutelsat, legitieme doelen zijn zolang Oekraïne die voor militaire doeleinden gebruikt.
Die verschuivende grens tussen civiel en militair gebruik maakt het probleem acute: uitval van civiele systemen kan samenleving en economie raken. Pogingen tot bemiddeling via de VN strandden; Rusland is niet bereid nieuwe gesprekken te voeren zolang Oekraïne satellietcapaciteit blijft gebruiken. Deskundigen pleiten zowel voor zwaardere diplomatieke druk als voor technische weerbaarheid van satellieten.