Deze 'meedogenloze' Tsjechische miljardair dreigt een Nederlandse energiecentrale te sluiten
In dit artikel:
De Tsjechische miljardair Daniel Křetínský, ook wel de ‘Tsjechische sfinx’ genoemd wegens zijn terughoudendheid in de publiciteit, speelt een invloedrijke rol in de Europese energievoorziening en is grootaandeelhouder van PostNL. Sinds 2023 bezit hij vier energiecentrales in Nederland via zijn bedrijf EP Group, waaronder de Rijnmond 1 gascentrale met een capaciteit voor 750.000 huishoudens. EP Group dreigt met sluiting van deze centrale vanwege onrendabiliteit, tenzij netbeheerder TenneT hogere vergoedingen betaalt voor het openhouden ervan. Dit signaal wijst op mogelijke risico’s voor de betrouwbaarheid van de Nederlandse stroomvoorziening na 2030, wanneer vraag naar elektriciteit stijgt en kolen- en gascentrales minder gebruikt worden.
Křetínský’s imperium is gebouwd op fossiele brandstoffen; de EP Group is grootste steenkoolproducent van Europa met intensieve betrokkenheid bij kolen- en gasactiviteiten in Slowakije en Duitsland. Zijn aanpak wordt door klimaatactivisten afgewezen omdat hij weinig inzet toont om afbouw van fossiele energie te versnellen, wat haaks staat op Europese klimaatdoelen. Křetínský pleitte in 2025 zelfs openlijk voor uitstel van strenge klimaatmaatregelen en het blijven gebruiken van gas totdat groene waterstof betaalbaar is.
Daarnaast profiteert hij royaal van overheidssubsidies, bijvoorbeeld in Groot-Brittannië, waar hij een biomassacentrale bezit die aanzienlijke subsidies ontving. Toch stopte die productie tijdens de energiecrisis en verkocht onbehandeld hout met een enorme omzetstijging, terwijl consumenten meer betaalden dan afgesproken zonder volledige compensatie. Soortgelijke handelspraktijken vonden plaats in Frankrijk, waar centraleactiviteiten tijdelijke stilvielen om gunstigere contractvoorwaarden af te dwingen.
Naast energie investeert Křetínský in logistieke en retailsectoren, waaronder een meerderheidsbelang in Sainsbury’s en PostNL. Bij PostNL, waar hij 31 procent van de aandelen bezit, leidde dit tot controverse toen het bedrijf 68 miljoen euro subsidie vroeg voor het behouden van betaalbare postbezorging, terwijl tegelijkertijd 30 miljoen euro aan dividend werd uitgekeerd. De Nederlandse overheid wees het subsidieverzoek echter af.
Netbeheerder TenneT ziet de situatie rond Křetínský als kritisch en adviseert het kabinet te onderzoeken of een capaciteitsmarkt kan bijdragen aan betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening. Křetínský wordt door kenners omschreven als een pragmatische en meedogenloze ondernemer, voor wie winstgevendheid voorop staat. Zijn strategische positie en gevleugelde invloed tonen hoe internationale zakelijke belangen en de energietransitie nauw verweven zijn met politieke en economische ontwikkelingen binnen Europa.