Deze Amerikaanse en Russische zakenmensen bepalen de toekomst van Oekraïne
In dit artikel:
Een informeel netwerk van vooral Amerikaanse en Russische ondernemers speelt tegenwoordig de hoofdrol in pogingen om het geweld in Oekraïne te beëindigen, terwijl veel Europese politici en zelfs veel Oekraïense functionarissen op de zijlijn blijven kijken. In plaats van klassieke diplomatie staan onconventionele dealmakers en commerciële belangen centraal in een proces dat grotendeels buiten officiële kanalen loopt.
Belangrijkste spelers
- Steve Witkoff: vastgoedmiljardair en vertrouweling van Donald Trump, auteur van een Amerikaans 28-puntenplan voor vrede. Witkoff bezocht Moskou meerdere keren maar Kyiv niet, onderhoudt contacten in het Kremlin en heeft zakelijke banden via een crypto-onderneming waar ook Trumps zoon bij betrokken is. Een gelekt telefoongesprek suggereerde dat hij Russen adviseerde over hoe ze Trump kunnen benaderen. Kritiek: zijn plan lijkt nadelig voor Oekraïne en gericht op het herstel van handelsrelaties tussen VS en Rusland.
- Jared Kushner: voormalig politiek adviseur en schoonzoon van Trump, werkt met Witkoff buiten traditionele diplomatieke kanalen en heeft ervaring met snelle, transactionele vredesovereenkomsten (o.a. rond Gaza). Hij is tevens miljardair met belangen in private equity, gefinancierd door Golfinvesteerders.
- Kirill Dmitriev: hoofd van het Russische staatsinvesteringsfonds en Poetin-gezant, door opleiding en carrière deels ingebed in Westerse kringen. Dmitriev en Witkoff promoten een strategie van “vrede door winst”: economische samenwerking en investeringen als middel om toekomstige conflicten te voorkomen.
- Joeri Oesjakov en Sergej Lavrov: Oesjakov is een doorgewinterde carrière-diplomaat en Poetin-adviseur met diepe kennis van Washington; Lavrov is de langgediende minister van Buitenlandse Zaken die vakbekwaam, maar minder prominent dan vroeger lijkt.
- Marco Rubio: als Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken wordt hij gezien als dichter bij de Europese opstelling dan de zakelijke envoys; hij informeert Europese partners en heeft eerder voor ruime steun aan Oekraïne gepleit, maar staat ook onder invloed van het ‘America First’-beleid.
- Dan Driscoll: als assistant secretary of the Army een opkomende kracht in Amerikaanse onderhandelingen; hij bezocht Kyiv en de Golfregio, en wordt genoemd in speculaties over interne machtsstrijd binnen het Pentagon.
- Volodymyr Zelensky en Rustem Umerov: Zelensky blijft het gezicht van Oekraïens verzet en eist behoud van grondgebied, EU/Navo-aspiraties of harde veiligheidsgaranties. Zijn positie is echter verzwakt door militaire tegenslagen, binnenlandse controverse en wankele buitenlandse steun. Umerov, een zakenman en voormalig defensieminister, is Zelensky’s belangrijkste onderhandelaar en presenteerde alternatieven voor het Amerikaanse plan; hij heeft een praktische aanpak en ervaring met ruilen van gevangenen.
- Mark Rutte: als Navo-secretaris-generaal speelt Rutte een coördinerende rol binnen westerse steun aan Oekraïne en waarschuwt dat veiligheid in Europa nauw verbonden is met die van Oekraïne.
Wat speelt er en waarom dit zorgwekkend is
De onderhandelingen verschuiven naar een model waarin persoonlijke banden, geldstromen en economische kansen minstens zo veel invloed hebben als traditionele staatsdiplomatie. Het Amerikaanse 28-puntenplan weerspiegelt niet alleen strategische overwegingen, maar ook gezamenlijke economische belangen die Rusland en Amerikaanse private partijen zouden delen — bijvoorbeeld in de Noordpool en grondstoffenhandel. Dit vergroot het risico dat politieke concessies worden geruild tegen commerciële toegang, met nadelige gevolgen voor Oekraïense soevereiniteit.
Europa staat deels buitenspel: de EU en individuele lidstaten zijn militair minder krachtig en politiek verdeeld, waardoor zij geen doorslaggevende positie hebben rond de onderhandelingstafel. Desondanks blijft westerse militaire en financiële steun cruciaal; Rutte benadrukt dat die steun noodzakelijk is om Oekraïne op de been te houden als het conflict een vijfde jaar ingaat.
Gevolgen en kansen
- Positief: informele kanalen kunnen sneller handelen en gebruikt worden om creatieve oplossingen te vinden buiten trage bureaucratische processen.
- Negatief: zakelijke belangen kunnen het vredesproces sturen richting economische deals die Oekraïne verzwakken; gebrek aan Europese invloed en het marginaal houden van Oekraïne in beslissingen tast de legitimiteit van eventuele overeenkomst aan.
Kortom: het huidige vredesspel wordt sterk bepaald door een kleine groep invloedrijke ondernemers en politieke insiders uit de VS en Rusland, met traditionele diplomatie en Europese leiders op afstand. De uitkomst hangt niet alleen af van militaire realiteit, maar ook van wie het meeste commerciële en politieke gewicht in de onderhandelingen brengt — met grote consequenties voor de toekomst van Oekraïne.