Dermatoloog Annemie bokst elke dag op tegen TikTok-claims en Facebookfabels: 'Deze kunnen levens kosten'
In dit artikel:
Dermatoloog Annemie Galimont reageert op de ontwrichtende online discussie rond huidkankerpreventie, aangespoord door een recent artikel van collega Petra Harms (Martini Ziekenhuis) waarin werd gesteld dat meer en jongere patiënten met huidkanker komen en dat dagelijkse zonbescherming — ook tijdens korte fietstochten naar werk — risicoreductie oplevert. Het artikel kreeg binnen uren honderden Facebookreacties, veelal sceptisch of ontkennend ten opzichte van wetenschappelijke adviezen over zonnebrand en zonbescherming.
Galimont plaatst die reacties in een breder plaatje: niet alleen neemt de hoeveelheid misinformatie toe, ook de manier waarop die zich verspreidt is fundamenteel veranderd. Sociale media zetten wetenschappelijke stemmen op één lijn met influencers en zelfbenoemde gezondheidsgoeroes; algoritmes belonen emotie, herkenning en polariserende boodschappen, niet juistheid. Journalistische veranderingen — krimpende redacties, jacht op bereik en een neiging tot ‘twee kanten’-verslaggeving — versterkten die ontwikkeling. De covidperiode heeft dit proces versneld doordat eenvoudige, zekere antwoorden aantrekkelijker werden in een tijd van onzekerheid.
De drijfveren achter wantrouwen en het succes van fabels zijn meervoudig: eerdere missers of ondoorzichtige communicatie door instituties, commerciële belangen van alternatieve aanbieders die profiteren van twijfel, en menselijke cognitieve biases (zoals bevestigingsvoorkeur en de neiging om recente of emotionele voorbeelden zwaarder te laten wegen). De huidzorg is daarbij een aantrekkelijk doelwit omdat iedereen een huid heeft, huidproblemen zichtbaar en persoonlijk zijn, en herstel vaak grillig en traag is — omstandigheden die mensen ontvankelijk maken voor simpele, hoopgevende oplossingen en anekdotische bewijzen.
Galimont benadrukt de concrete schade: als mensen gaan geloven dat zonnebrand ‘giftig’ is of dat de zon alleen maar gezond zou zijn, leidt dat tot uitstel van smeren, controle en behandeling. Ze ziet in de spreekkamer patiënten met vergevorderde huidkanker die zich jarenlang niet lieten controleren, ouders die zich schuldig voelen over beschermingskeuzes, en collega’s die, met goede bedoelingen, van het wetenschappelijke pad afdwalen. Dit ondermijnt vertrouwen in zorg en wetenschap, maakt preventie moeilijker en verhoogt onnodig leed.
Voor oplossingen richt Galimont zich zowel op professionals als op burgers. Zorgverleners moeten blijven communiceren, uitleg geven en nuance bewaren om ruimte te houden voor betrouwbare informatie. Burgers kan ze praktische handvatten bieden om zich te wapenen tegen misleiding: controleer de herkomst van gezondheidsclaims (arts of commerciële influencer?), vraag naar onafhankelijke bronnen (bijvoorbeeld Thuisarts.nl, RIVM, Nederlandse Vereniging voor Dermatologie), wees op je hoede voor absolute beweringen en ‘gif’-retoriek, en zoek actief naar tegengeluid buiten je algoritmische bubbel. Kritisch doorvragen bij betrouwbare zorgprofessionals, in plaats van je te laten leiden door emotionele posts of marketing, is essentieel.
Kortom: desinformatie over huidzorg en zonnebescherming wint terrein doordat platforms emotie en eenvoud belonen, waardoor wetenschappelijke nuance wegvalt. Dat heeft directe gevolgen voor gezondheid en vertrouwen in de zorg. Galimont roept op tot meer mediawijsheid, responsieve communicatie door professionals en waakzaamheid bij het publiek om schadelijke mythes te bestrijden en preventie intact te houden.