Democratische recessie

In dit artikel:

Hoofdredacteur Tom Kellerhuis wijst erop dat het CDA in zijn huidige verkiezingsprogramma pleit voor een wettelijke verplichting tot interne partijdemocratie, met als doel partijen die niet democratisch zijn georganiseerd — in de eerste plaats de PVV — te dwingen te hervormen of van deelname aan verkiezingen uit te sluiten. In Nederland bestaat geen wettelijke eis dat partijen leden hebben, congres houden of interne verkiezingen organiseren; dat grondrecht op verenigingsvrijheid maakt het onder meer mogelijk dat de PVV al bijna twintig jaar formeel slechts uit twee statutaire leden bestaat: Geert Wilders en de Stichting Vrienden van de PVV. Daardoor functioneert Wilders feitelijk als het voltallige partijbestuur en neemt hij vrijwel alle beslissingen alleen.

Kellerhuis noemt die situatie “krankjorum” gezien het feit dat de PVV sinds jaren de grootste fractie in de Tweede Kamer is, terwijl zij niet voldoet aan de democratische norm die het CDA nu wettelijk wil verankeren. Een wettelijke verplichting zou politiek-strategische gevolgen hebben: of de PVV past haar statuten aan en introduceert interne democratische organen, of zij riskeert uitsluiting bij kandidaatstelling — al zitten daaraan juridische en grondwettelijke haken en ogen vanwege de vrijheid van vereniging en mogelijke rechtszaken. Kortom: het voorstel van het CDA richt zich direct op de unieke organisatiestructuur van de PVV en stuit op fundamentele vragen over hoe ver de staat mag ingrijpen in partijorganisatie.