Defensie start dienstplichtenquête, mogelijk verplicht in de toekomst

In dit artikel:

Vanaf morgen ontvangen alle 17‑jarigen in Nederland een brief van Defensie met een QR‑code naar een online enquête. Staatssecretaris Gijs Tuinman presenteert dit als een vrijwillig instrument binnen een zogenaamde ‘escalatieladder’: de vragenlijst is de eerste stap en als dat onvoldoende blijkt kan dat uiteindelijk leiden tot herinvoering van de opkomstplicht, die sinds 1997 is opgeschort.

De enquête peilt onder meer vrijetijdsbesteding, werkwaarden, motivatie, fitheid en welk krijgsmachtdeel jongeren aanspreekt. Defensie gebruikt de antwoorden om het ‘dienmodel’ en een schaalbare krijgsmacht te ondersteunen: het ministerie wil het personeel laten groeien van circa 80.000 naar 100.000 mensen in 2030, met veel extra reservisten om bij crisis of oorlog snel op te schalen.

Het idee is afgekeken van Zweden, waar deelname aan een vergelijkbare peiling verplicht is en de opkomstplicht nog actief is. In Nederland is deelname voorlopig vrijwillig; privacyregels beperken verspreiding van de vragenlijst nu tot 17‑jarigen, maar Tuinman wil via een wetswijziging volgend jaar de doelgroep uitbreiden naar 17‑ tot 27‑jarigen.

Defensie rekent er op dat de vrijwillige aanpak genoeg respons oplevert nu de belangstelling voor werken bij de krijgsmacht toeneemt en de uitstroom afneemt. Critici, zoals defensiespecialist Peter Wijninga, vinden de vragenlijst een nuttige eerste stap maar twijfelen of dit voldoende is om de snelle personeelsuitbreiding te realiseren; politiek gevoelige maatregelen zoals verplichte deelname blijven volgens hen een knelpunt.