De wind komt in Den Haag uit alle hoeken aan de vooravond van Prinsjesdag
In dit artikel:
Woensdag en donderdag na Prinsjesdag veranderen de Algemene Politieke Beschouwingen op het Binnenhof opnieuw in de opening van een kiescampagne: de derde Tweede Kamerverkiezingen in vijf jaar worden nu echt richting 29 oktober afgetrapt. De gebruikelijke ritualen en gezichten blijven, maar de politieke verhoudingen zijn duidelijk verschoven en worden vooral door peilingen gedreven.
Nieuw Sociaal Contract staat met nieuwe voorman Eddy van Hijum voor een herstelklus. Van Hijum, die het stokje overneemt van Nicolien van Vroonhoven, moet NSC uit het defensief halen en de partij zichtbaarheid geven vanuit de oppositie. Waar NSC en BBB in 2023 uitgroeiden tot media- en peilingssuccesjes, is hun positie nu veel kwetsbaarder: recente gecombineerde peilingen (Ipsos I&O en Verian/EenVandaag) laten NSC en BBB sterk teruglopen, waardoor hun zetelaantal in Den Haag flink kleiner lijkt dan in hun retoriek wordt voorgesteld.
Tegelijkertijd klimt het CDA onder Henri Bontenbal op volgens diezelfde peilingen. Bontenbal geniet een relatief hoge waardering en profiteert van zwevende kiezers; het CDA wordt nu als serieuze grootmacht achter de PVV genoemd. Daardoor schuift Bontenbal naar voren als dé te neutraliseren tegenstander in de beschouwingen: wie populair is krijgt het politieke vuur aan de schenen.
Aan de andere kant van het spectrum worstelt de VVD onder lijsttrekker Dilan Yesilgöz met dalende steun en een lage persoonlijke beoordeling. Haar leiderschap wordt door veel kiezers als een reden genoemd om VVD te mijden. Yesilgöz hanteert een uitgesproken tactiek: ze sluit samenwerking met zowel PVV als GroenLinks-PvdA uit en zoekt een centrumrechts blok met partijen als CDA, D66, JA21 en BBB. Die koers moet kiezers overtuigen dat de VVD onmisbaar is, maar het schept ook twijfel of haar beloftes na de verkiezingen realiseerbaar zijn en of ze kiezers niet juist naar andere rechtse partijen drijft.
Op links is GroenLinks-PvdA stabiel maar kwetsbaar; Frans Timmermans krijgt een nieuwe kans om kiezers aan zich te binden, onder meer door afvallige NSC-stemmers te winnen. Het linkse kiesveld is kleiner en concurrerender dan het rechtse, waardoor Timmermans’ rol dit voorjaar bepalend kan zijn voor de uitkomst.
En dan is er de PVV van Geert Wilders, die na het afblazen van de coalitie weer in de oppositiebanken zit en volgens peilingen stevig staat. Wilders opent formeel de debatten als grootste oppositiefractie en bevindt zich in een comfortabele electorale positie: hij draagt weinig electorale schade van het politieke tumult en kan de toon flink zetten.
Kortom: inhoudelijke begrotingsdiscussies dreigen in Den Haag ondergesneeuwd te raken door de windrichting in de peilingen. Hoe partijen scoren in opinieonderzoeken bepaalt voor een groot deel wie aandacht, media‑ruimte en politieke agenda krijgt in de weken tot aan 29 oktober — een dynamiek die in 2023 al leidde tot snelle opkomsten en dalingen van politieke nieuwkomers.