De VVD moet weer een mannenpartij worden
In dit artikel:
De VVD bereidt zich stilzwijgend voor op een Plan B: lijsttrekker Dilan Yeşilgöz zal naar verwachting na de verkiezingsavond van 29 oktober opstappen als de prognoses uitkomen en de partij een historisch slecht resultaat behaalt. De campagne is nog pril, maar interne peilingen en de sfeer in de gelederen wijzen op forse zetelverlies; twee jaar geleden zakte de VVD al van 34 naar 24 zetels en de polls voorspellen nu nog eens een harde terugval.
Op het partijcongres in Den Bosch probeerde Yeşilgöz haar verhaal te doen, maar haar optreden versterkte vooral het beeld van een onzekere leider die worstelt met de erfenis van het Rutte-tijdperk en met eerdere incidenten (zoals het conflict rond muzikant Douwe Bob). Waar Mark Rutte vaak profiteerde van politiek geluk in cruciale momenten, lijkt Yeşilgöz dat soort toevallige winst niet te hebben; haar profiel als communicatiewetenschapper en het deels op uiterlijk en presentatie gebaseerde beleid – geparafraseerd als ‘rechts op naaldhakken’ – biedt weinig houvast voor kiezers die meer duidelijkheid willen over economie, migratie en pensioenen.
Interne diagnose: de VVD is verzand in marketing en talkshowpolitiek, waardoor de kernboodschap verbleekt. Dat heeft kiezers naar andere partijen gedreven, vooral naar het meer centrum-rechtse CDA onder Henri Bontenbal en naar rechts-populistische JA21 onder Joost Eerdmans. Belangrijke verkiezingsthema’s – hypotheekrenteaftrek en het nieuwe pensioenstelsel – bieden de VVD weinig winnende narratieven omdat de partij zelf al eerder hervormingen heeft doorgevoerd die nu electorale pijn opleveren.
Als Yeşilgöz inderdaad vertrekt, worden de nummers twee tot vier op de lijst – Eelco Heinen (Financiën), Ruben Brekelmans en Vincent Karremans (Economische Zaken) – in goed onderling overleg verondersteld de opvolging te regelen. Brekelmans geldt als favoriet: hij staat bekend als rechts en consistent, kan druk weerstaan om in een centrum-links kabinet weg te vervagen en doet qua stijl denken aan klassieke liberale kopstukken. Heinen past inhoudelijk bij de traditionele VVD-boodschap van degelijke financiën maar wordt gezien als technocratisch en weinig charismatisch. Karremans heeft uitstraling en ondernemersachtergrond, maar is relatief onervaren in conflictsituaties met rechtse opponenten.
De interne strijd dreigt uit te draaien op een “kroonprinsendrama” als de drie mannen elkaar publiekelijk openmaken; sprekers hopen dat ze hun zaakjes stilletjes afstemmen vóór of direct na 29 oktober. Oud-invloedrijke figuren als zakenman Ben Verwaaijen, die vroeger topfiguren bijeenhield, zijn afwezig, wat het herstel lastiger maakt. Tegelijk duiken stemmen op om terug te keren naar het klassieke VVD-arsenaal: lagere belastingen, meer ruimte voor ondernemers, veiligheid en strenger migratiebeleid — een herstel richting een “mannenpartij” in de ogen van sommige leden.
Praktisch scenario: stapt Yeşilgöz op, dan moet de nieuwe leider waarschijnlijk meteen uit het demissionaire kabinet stappen en de uitgeklede fractie naar oppositie leiden, zelfs als een centrum-links regeeralternatief in wording nog niet volledig is gevormd. De partij staat voor een clean-up en repositionering: herstellen van intern vertrouwen, formuleren van een coherente boodschap en kiezen tussen moderner, marketinggestuurd liberalisme of terugkeer naar rechtser, beleidsgericht profiel.