De vergeten crisis op Lesbos: 'Vluchtelingen zijn uit de mode, we willen het er niet over hebben'
In dit artikel:
Tien jaar na de oprichting van Because We Carry (BWC) blijft Lesbos een plek waar hulpverleners dagelijks geconfronteerd worden met schrijnende nood, ook al is de berg van menselijke ellende van vijf jaar geleden — toen kamp Moria uitgroeide tot het symbool van de Europese vluchtelingencrisis — kleiner geworden. BWC, opgericht in 2015 toen vrijwilligers babydragers uitdeelden aan moeders die de oversteek maakten, bestaat dit jaar tien jaar en is nog altijd actief in en rond het huidige kamp Mavrovouni. Waar Moria ooit meer dan 20.000 mensen huisvestte, verblijven er nu ruim achthonderd; toch blijven de basisbehoeften vaak onbeantwoord.
Op Lesbos fluctueert de stroom vluchtelingen met het seizoen: in de zomer nemen de aankomsten doorgaans af, in de herfst stijgen ze weer. Hulporganisaties zien bovendien dat de Griekse kustwacht boten tegenhoudt of met geweld terugduwt, en dat er soms onverwacht grote toestromen plaatsvinden waar weinig internationale aandacht voor is. Die aandacht is de afgelopen jaren grotendeels verschoven naar andere crisisgebieden, wat het zicht op en de druk op lokale autoriteiten vermindert.
De Nederlandse hulporganisaties BWC, Stichting Bootvluchteling en Movement on the Ground, die tien jaar geleden ontstonden, zijn professioneel geworden en inmiddels formeel erkend in Griekenland. Toch worstelen zij met structurele tekortkomingen: onvoldoende voedzaam eten, veelvuldig uitvallende elektriciteit, beperkte airco tijdens hitte, en een gezondheidszorg die grotendeels door ngo’s wordt geleverd. Stichting Bootvluchteling meldt dat er momenteel geen vaste arts in het kamp is; verpleegkundigen zijn aanwezig, maar voor specialistische zorg bestaan soms wachttijden van drie tot zes maanden. Tolkencontracten van zes maanden veroorzaken regelmatig gaten in communicatie en hulpverlening.
Administratieve en beleidsmatige obstakels bemoeilijken het werk: wisselende kampmanagers of privacyargumenten belemmeren toegang tot lijsten met nieuwe aankomsten, waardoor basispakketten niet uitgegeven kunnen worden. Tegelijk leidt het gebrek aan media-aandacht tot minder donaties; BWC moet bijvoorbeeld de distributie van dure babyvoeding terugschroeven, tot groot verdriet van moeders die direct hulp nodig hebben.
Naast praktische hulp organiseren de organisaties ook sociale en educatieve activiteiten, zoals naaicursussen en avonden voor vrouwen, en regelen zij soms ook identificatie en begrafenisformaliteiten na verdrinkingen. De combinatie van voortdurende nood, politieke verschuivingen in Europa en verminderde publieke betrokkenheid zorgt ervoor dat het werk op Lesbos niet voorbij is — maar wel veel zwaarder en minder zichtbaar dan een decennium geleden.