De uitsterving van de 'Vlaamse Gaai'

In dit artikel:

Vogelaar Lawrence Walters-Jones schrijft over het verdwijnen van het woorddeel 'Vlaamse' uit de Nederlandse naam voor de gaai. Toen hij zo’n twintig jaar geleden in Nederland kwam, viel de kleurige aanduiding 'Vlaamse Gaai' hem op als een naam met karakter en historische lading; inmiddels staat de vogel in officiële lijsten simpelweg als 'Gaai'. De wijziging kwam voort uit een besluit van de Nederlandse Commissie Systematiek in 1999 — het argument was dat de soort overal in Europa voorkomt en de verwijzing naar Vlaanderen misleidend kan zijn — en de aangepaste namenlijst werd in 2015 gepubliceerd.

Walters-Jones bespreekt ook mogelijke herkomsten van de oude naam: een etymologische verwarring met het Franse 'gai flammant' (vrij vertaald 'vlammende gaai') of een oud geloof dat groepen gaaien uit Vlaanderen zouden komen. Ongeacht de precieze oorsprong vindt hij dat het schrappen van regionale elementen iets van de culturele context wegneemt; soortnamen dragen volgens hem niet alleen biologische informatie maar ook verhalen, regionale herkenbaarheid en folklore.

Tegengestelde initiatiefnemers proberen deze vervlakking te bestrijden: boeken zoals het Britse Birds Britannica en recente Nederlandse uitgaven verzamelen dialectnamen, verhalende tradities en regionale varianten om de culturele band tussen mens en vogel levend te houden. Walters-Jones concludeert dat standaardisatie duidelijkheid biedt, maar ook de smeuïgheid en historische resonantie van namen kan uitwissen — en hij blijft heimelijk sympathiseren met de oude benaming.