De schaaklegende die ooit president van Rusland wilde worden: wie is Garry Kasparov?
In dit artikel:
Vanavond speelt Garry Kasparov in het KMSKA in Antwerpen voor de zesde keer op rij simultaanpartijen tegen een twintigtal tegenstanders tijdens het evenement Your Next Move. Onder de deelnemers zitten onder meer Antwerps burgemeester Els Van Doesburg en miljardair Marc Coucke; ook premier Bart De Wever staat op de deelnemerslijst, al is zijn komst onzeker.
Kasparov is internationaal bekend als één van de grootste schakers aller tijden en als uitgesproken tegenstander van autoritair bestuur. Hij leerde al op vijfjarige leeftijd schaken en werd op twaalf toegelaten tot de gerenommeerde schaakschool van Mikhail Botvinnik. Geboren en opgegroeid in Bakoe (toen deel van de Sovjet-Unie) heeft hij een Joodse vader en Armeense moeder. Zijn doorbraak kwam met de wereldtitel bij de junioren in 1980; in 1985, op 22-jarige leeftijd, versloeg hij Anatoli Karpov en werd hij de jongste wereldkampioen schaken ooit — een mijlpaal die sindsdien standhoudt. De rivaliteit met Karpov, die sportief zeer intens was, kende ook een politieke lading: Karpov werd gezien als de favoriet van het Sovjet-establishment, terwijl Kasparov zich als onafhankelijk denker profileerde.
Kasparov maakte ook furore buiten de menselijke tegenstanders: in 1997 verloor hij van IBMs Deep Blue, nadat hij een jaar eerder nog had gewonnen van een computer. Die confrontatie leidde tot een boek en reflecties over artificiële intelligentie en de maatschappelijke gevolgen daarvan.
In 2005 stapte hij weg uit het professionele schaken om zich te wijden aan politiek en mensenrechtenwerk. Hij richtte onder meer het United Civil Front op en werd een van de voornaamste critici van Vladimir Poetin. Pogingen om politiek actief te zijn in Rusland werden bemoeilijkt door het regime, waarna Kasparov emigreerde naar New York. Van daaruit bleef hij internationaal campagne voeren voor democratie — onder meer via het Renew Democracy Initiative — en publiceerde hij fel kritische boeken over het Kremlin. Tot 2024 was hij ook voorzitter van de Human Rights Foundation. Daarnaast is hij kritisch over politieke ontwikkelingen in de VS, met name sinds de herverkiezing van Donald Trump.
Bijzonder aan Kasparov is de combinatie van schaaktalent, technologische interesse en voortdurende inzet voor democratische waarden, waarmee hij een brug slaat tussen sport, politiek en maatschappelijke kritiek.