De Rotterdamse coalitie
In dit artikel:
Aanvankelijk leek er even een doorbraak in de patstelling rond kabinetsvorming: tijdens Pauw & De Wit toonden D66’er Rob Jetten en VVD’er Pieter Omtzigt-collega Wopke Bontenbal publieke eensgezindheid, waar kijkers en politiek redacteuren hoop uit putten dat er vóór Kerst een coalitie kon ontstaan. Die korte opleving verdween een dag later toen minister Alexandra van Huffelen-Yesilgöz (VVD) uitsloot concessies te doen: het wordt “over rechts of anders niet”, aldus haar stellingname in de discussie. De VVD probeert D66 te dwingen een kabinet te vormen waarin ook JA21 zit, een strategie die critici bestempelen als een riskante gok op één kleur politiek — een “casinopolitiek” die de toekomst van het land inzet op een rechts blok.
Het geschuif gaat niet alleen om zetelwinst maar om inhoud en gezichten. JA21-figuren Joost Eerdmans en Ingrid Coenradie worden door sommigen als relatief beheersbaar gezien; het grootste struikelblok is Annabel Nanninga, wiens retoriek vanwege racisme- en antisemitismebeschuldigingen regeringsdeelname lastig maakt. Er is ook wantrouwen over motieven: sommige tegenstanders vermoeden dat de VVD met deze constructie vooral wil voorkomen dat er maatregelen tegen Israël worden genomen — een onderwerp waarop Yesilgöz fel reageert.
De auteur wijst naar het recente verleden in Rotterdam (2018) als waarschuwing: Eerdmans normaliseerde Leefbaar naar een meer conservatieve volkspartij zonder het meest explosieve PVV-discours, maar die terughoudendheid hield geen stand toen Geert Wilders dreigde in te grijpen. Under druk keerde Eerdmans zich weer harder tegen moslimwinkeliers en sloot hij een coalitie met Thierry Baudet. Destijds mislukte Wilders’ poging om Leefbaar van de kaart te vegen; zijn lokale campagne werd een rommeltje, met weinig aanhang en interne crises. Toch leert die episode dat Wilders’ dreiging partijen nerveus kan maken en moderatie in een oogwenk kan laten omslaan.
Volgens een NOS-peiling dankt JA21 ongeveer een derde van zijn winst aan overstappers van de PVV, wat de kans vergroot dat hetzelfde dynamiek opnieuw optreedt: Wilders bromt, Eerdmans schuift op, D66 wijkt — en coalitieonderhandelingen beginnen weer van voor af aan. Met gemeenteraadsverkiezingen in aantocht verwachten waarnemers dat onderhandelingen nog weken kunnen slepen, terwijl televisieshow-cultuur en mediacampagnes menig politiek compromis kleuren. In Rotterdam zelf leverde die spelstijl onlangs een historische VVD-overwinning op, en op nationaal niveau lijkt steeds minder uitgesloten wat eerder ondenkbaar werd geacht.