De Pijp vecht voor zijn ambachtslieden: 'Ze zijn het cement van de wijk'
In dit artikel:
Sinds 2018 staan in het bestemmingsplan van De Pijp 41 panden aangewezen waar ambachtelijke bedrijven moeten blijven gevestigd: vertrekt een vakman of -vrouw, dan moet er een nieuwe ambachtszaak voor terugkomen. Die regeling is bedoeld om het karakter van de voormalige arbeiderswijk te bewaren, maar bleek in de praktijk lastig te handhaven omdat eigenaren of de gemeente soms regels over het hoofd zagen. Bewonersorganisatie Ambachten Made in De Pijp houdt daarom actief de panden in de gaten en bemoeit zich met verhuizingen en bestemmingswijzigingen.
Twee recente successen illustreren hoe die lokale inzet werkt. Meubelstoffeerderij De Oude Leeuw, gerund door Gerrarda van ’t Verlaat, verhuisde onlangs naar Gerard Doustraat 164. Haar vorige werkplaats in de Govert Flinckstraat kampte met ernstige verzakking, waardoor verhuizen noodzakelijk werd. Van ’t Verlaat wilde echter niet naar Amsterdam-Noord uitwijken omdat haar klanten en haar vaktraditie al decennialang in De Pijp geworteld zijn. Het vrijgekomen pand in de Gerard Doustraat stond op de lijst van beschermde ambachtspanden, waardoor zij het tegen een redelijke buurtprijs kon huren. Ze heeft een tweejarig contract afgesloten en behoudt hiermee ook haar rol als erkend leerbedrijf.
Een ander succes betreft Sarphatipark 40, waar eigenaar plannen had om drie woningen te maken na vertrek van reclamebedrijf Peters Letters. De vereniging tekende bezwaar en kreeg voor elkaar dat een van de wooneenheden wordt omgezet in een werkplaats met winkelruimte. In november trekt schoenpoetser Bas van Exter (The Shoe Care Shop) in het hoekpand; hij was lang gevestigd in de Tolstraat maar kon daar niet blijven tijdens renovatie. Voor hem is De Pijp qua publiek ideaal: gericht inkomend publiek en genoeg rust om vakwerk te doen. Met hulp van de ambachtenvereniging werd ook een betaalbare huurprijs afgesproken, cruciaal voor specialistische, kleinschalige ondernemers.
Voorzitter Lex Banning van Ambachten Made in De Pijp benadrukt dat deze ambachtslieden meer doen dan producten maken: ze geven de wijk identiteit, zorgen dat er ‘s avonds licht blijft branden in de straat, vegen stoepen en fungeren als sociale ankerpunten. Tegelijk ziet hij dat veel traditionele bedrijven verdwijnen en worden vervangen door horeca en franchiseketens, die volgens hem minder binding hebben met de buurt.
De casussen laten zien dat het beschermingsbeleid alleen werkt als bewoners en ondernemers actief monitoren en bezwaar maken. Zonder die lokale betrokkenheid zouden panden sneller naar woningen of ketens kunnen gaan, met verlies van ambachtelijke werkplaatsen en de sociale functies die daarbij horen. De Pijp is daarmee een voorbeeld van hoe gemeentelijke instrumenten en buurtinitiatief elkaar moeten aanvullen om cultureel en economisch kleinschalig vakmanschap te behouden.